Αρχή της Ινδίκτου

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Α´ Τιμ. β´ 1-7

Πρωτότυπο Κείμενο

Τέκνον Τιμόθεε, παρακαλῶ πρῶτον πάντων ποιεῖσθαι δεήσεις, προσευχάς, ἐντεύξεις, εὐχαριστίας, ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων, ὑπὲρ βασιλέων καὶ πάντων τῶν ἐν ὑπεροχῇ ὄντων, ἵνα ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι. Τοῦτο γὰρ καλὸν καὶ ἀπόδεκτον ἐνώπιον τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, ὃς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν. Εἷς γὰρ Θεός, εἷς καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος Χριστὸς ᾿Ιησοῦς, ὁ δοὺς ἑαυτὸν ἀντίλυτρον ὑπὲρ πάντων, τὸ μαρτύριον καιροῖς ἰδίοις, εἰς ὃ ἐτέθην ἐγὼ κήρυξ καὶ ἀπόστολος, ― ἀλήθειαν λέγω ἐν Χριστῷ, οὐ ψεύδομαι, ― διδάσκαλος ἐθνῶν ἐν πίστει καὶ ἀληθείᾳ.

Νεοελληνική Απόδοση

«Παιδί μου Τιμόθεε, σας παρακαλώ πρώτα απ’ όλα να κάνετε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, ευχαριστίες για όλους τους ανθρώπους, για τους κυβερνήτες και για όλους εκείνους που ασκούν την εξουσία, ώστε να ζούμε ήρεμα και ειρηνικά με ευσέβεια κι ευπρέπεια από κάθε άποψη. Αυτό είναι καλό κι΄ ευπρόσδεκτο από τον σωτήρα μας Θεό, ο οποίος θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και να γνωρίσουν σε βάθος την αλήθεια. Γιατί ένας είναι ο Θεός κι ένας ο μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ο άνθρωπος Ιησούς Χριστός, που πρόσφερε τη ζωή του λύτρο για χάρη όλων. Έτσι, στον προσδιορισμένο καιρό, έδωσε ο Θεός τη μαρτυρία του ότι θέλει να σώσει τον κόσμο. Αυτής της μαρτυρίας με έταξε ο Θεός κήρυκα και απόστολο – την αλήθεια λέω ενώπιον του Χριστού, δεν ψεύδομαι – για να διδάξω την πίστη και την αλήθεια στους εθνικούς».

Σχολιασμός

Στην αρχή του αποστολικού αναγνώσματος ο απόστολος Παύλος καλεί το πνευματικό του τέκνο Τιμόθεο, αλλά και όλους τους παραλήπτες και αναγνώστες της επιστολής – συνεπώς και εμάς σήμερα -, να πραγματοποιούν δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις και ευχαριστίες για όλους τους ανθρώπους. Ιδιαίτερα όμως για τους κυβερνήτες και γενικά για όσους ασκούν εξουσία. Η Εκκλησία συνεχώς εύχεται και πραγματοποιεί δεήσεις για όλους τους ανθρώπους: «Υπέρ πλεόντων, οδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αιχμαλώτων και της σωτηρίας αυτών, του Κυρίου δεηθώμεν», λέγει ο διάκονος ή ο ιερέας στην Εκτενή Δέηση ή «Ειρηνικά». Δέεται η Εκκλησία και για τους έχοντες και ασκούντες εξουσία πολιτική, ή οποιαδήποτε άλλη εξουσία. Εύχεται όπως Κύριος τους φωτίζει και ενισχύει για το καλό των ανθρώπων. Έτσι θα υπάρξει ειρήνη και γαλήνη στους ανθρώπους, ώστε να ζούμε με ευσέβεια, ήρεμα και ειρηνικά. Η ειρήνη στον κόσμο, αλλά κυρίως στο εσωτερικό του ανθρώπου είναι βασικό στοιχείο. Γι’ αυτό και η θεία Λειτουργία αρχίζει με τα «Ειρηνικά», δηλαδή με σειρά αιτημάτων, που ονομάστηκαν έτσι, αφού τα πρώτα τρία αιτήματα αναφέρονται στην ειρήνη.

Ακολούθως ο θείος Παύλος διακηρύσσει μια σπουδαία θεολογική και εσχατολογική αλήθεια: «…ος (ο Θεός) πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν». Ο Θεός αναφέρει ο Απόστολος των εθνών θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων, είναι γνωστό ως σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Το σχέδιο αυτό εκτυλίσσεται και στην Παλαιά Διαθήκη (επεμβάσεις του Θεού στην ιστορία και δη στον Ισραήλ, αποστολή Προφητών, Δικαίων κ.α.), αλλά κορυφώνεται με την θεία Ενανθρώπηση.

Η ενσάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού αποτελεί το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία, γι’ αυτό και τη χωρίζει και στα δύο. Ο Ιησούς Χριστός, η «Θεού Σοφία και Δύναμις», είναι ο μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, κατά των απόστολο Παύλο. Είναι Αυτός που με το σταυρικό Του θάνατο και την εκ νεκρών Του Ανάσταση, έγινε η απαρχή των κεκοιμημένων, η αιτία της αιώνιας ζωής και αφθαρσίας. Ο Χριστός πρόσφερε τη ζωή ως λύτρο για να μας εξαγοράσει από την κατάρα του νόμου «…γενόμενος υπέρ ημών κατάρα. Γέγραπται γάρ, επικατάρατος πας ο κρεμάμενος επί ξύλου». Ο Ιησούς Χριστός πάνω στο Σταυρό σχίζει το χειρόγραφο των αμαρτιών μας και ενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους και με το Θεό. Επιπλέον από τη στιγμή της υψώσεως του Κυρίου πάνω στο Σταυρό, οι δαίμονες κατατροπώθηκαν, καταισχύνθηκαν. Το κράτος του θανάτου και του διαβόλου καταργήθηκε.

Το παρόν αποστολικό ανάγνωσμα διαβάζεται στους Ναούς στην αρχή της Ινδίκτου, του νέου εκκλησιαστικού έτους. Ο Απόστολος των εθνών μας καλεί να εγκολπωθούμε τις αλήθειες αυτές και να τις κάνουμε βίωμα μας. Να γίνουμε και μείς μάρτυρες Χριστού, με την έννοια της διδασκαλίας και μαρτυρίας του Ευαγγελίου στους αδελφούς μας. Ο ίδιος μάλιστα δίνει ως παράδειγμα τον εαυτό του, που κλήθηκε από το Θεό για να διδάξει το Ευαγγέλιο της σωτηρίας στους εθνικούς (ειδωλολάτρες). Καλούμαστε όμως, τώρα που αρχίζει το νέο εκκλησιαστικό έτος να εφαρμόσουμε στη ζωή μας αυτό που γράφει κάπου αλλού ο απόστολος Παύλος: «Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί». Αυτό σημαίνει να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που μας δίνει ο Θεός για να εργαζόμαστε για τη σωτηρία της ψυχής μας. Σημαίνει ακόμη να ζούμε ως συνετοί, και να χρησιμοποιούμε σωστά το χρόνο μας, διότι οι καιροί είναι πονηροί. Αν αυτό ίσχυε για την τότε εποχή, πόσο μάλλον για σήμερα. Ο πόλεμος που δέχεται ο πιστός είναι και ορατός (από ανθρώπους), αλλά και αόρατος (από το διάβολο). Χρειάζεται επαγρύπνηση και εγρήγορση. Χρειάζεται να αξιοποιούμε το χρόνο μας για το πνευματικό μας όφελος, αλλά και του πλησίον μας. Χρειάζεται ακόμη έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης προς τους εμπερίστατους αδελφούς μας. Τέλος, χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι ο παρών καιρός, είναι καιρός μετανοίας και δεήσεως.

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. δ’ 16-22

Πρωτότυπο Κείμενο

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς τὴν Ναζαρέτ, οὗ ἦν τεθραμμένος· καὶ εἰσῆλθε κατὰ τὸ εἰωθὸς αὐτῷ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῶν Σαββάτων, εἰς τὴν Συναγωγήν· καὶ ἀνέστη ἀναγνῶναι. Καὶ ἐπεδόθη αὐτῷ βιβλίον ῾Ησαΐου τοῦ Προφήτου· καὶ ἀναπτύξας τὸ βιβλίον, εὗρε τὸν τόπον οὗ ἦν γεγραμμένον· Πνεῦμα Κυρίου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με·εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, κηρῦξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, κηρῦξαι ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτόν. Καὶ πτύξας τὸ βιβλίον, ἀποδοὺς τῷ ὑπηρέτῃ, ἐκάθισε· καὶ πάντων ἐν τῇ Συναγωγῇ οἱ ὀφθαλμοὶ ἦσαν ἀτενίζοντες αὐτῷ. Ἤρξατο δὲ λέγειν πρὸς αὐτοὺς· Ὅτι σήμερον πεπλήρωται ἡ γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὠσὶν ὑμῶν. Καὶ πάντες ἐμαρτύρουν αὐτῷ, καὶ ἐθαύμαζον ἐπὶ τοῖς λόγοις τῆς χάριτος, τοῖς ἐκπορευομένοις ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ.

Νεοελληνική Απόδοση

Εκείνο τον καιρό ο Ιησούς ήρθε στη Ναζαρέτ, όπου είχε μεγαλώσει. Το Σάββατο πήγε όπως συνήθιζε στη συναγωγή και σηκώθηκε να διαβάσει τις Γραφές. Του έδωσαν το χειρόγραφο με τα λόγια του προφήτη Ησαΐα. Ο Ιησούς το ξετύλιξε και βρήκε το σημείο όπου ήταν γραμμένο το εξής: Το Πνεύμα του Κυρίου με κατέχει, γιατί ο Κύριος με έχρισε και μ’ έστειλε ν’ αναγγείλω το χαρμόσυνο μήνυμα στους φτωχούς, να θεραπεύσω τους τσακισμένους ψυχικά· στους αιχμαλώτους να κηρύξω λευτεριά και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους· να φέρω λευτεριά στους τσακισμένους, να αναγγείλω του καιρού τον ερχομό που ο Κύριος θα φέρει τη σωτηρία στο λαό του.

Ύστερα τύλιξε το χειρόγραφο, το έδωσε στον υπηρέτη και κάθισε. Τα μάτια όλων στη συναγωγή ήταν προσηλωμένα πάνω του. Άρχισε τότε να τους λέει: «Σήμερα βρίσκει την εκπλήρωσή της η προφητεία που μόλις ακούσατε». Όλοι συμφωνούσαν μαζί του· θαύμαζαν για τα γεμάτα χάρη λόγια που έβγαιναν από το στόμα του, και ρωτούσαν: «Αυτός δεν είναι ο γιός του Ιωσήφ;».

Σχολιασμός

«Ο Πνεύματι Αγίω συνημμένος, άναρχε Λόγε και Υιέ, ο πάντων ορατών και αοράτων συμπαντουργός και συνδημιουργός, τον στέφανον του ενιαυτού ευλόγησον, φυλάττων εν ειρήνη των ορθοδόξων τα πλήθη…» ( Δοξαστικό του εσπερινού της Α΄ Σεπτεμβρίου).

Στο συναξάρι της σημερινής μέρας διαβάζουμε: «Τη Α΄ του αυτού μηνός (Σεπτεμβρίου) αρχή της Ινδίκτου, ήτοι του νέου έτους». Για το λόγο αυτό η ευαγγελική περικοπή είναι «της ημέρας», παρμένη από το τέταρτο κεφάλαιο του κατά Λουκάν αγίου ευαγγελίου.

Ο Ιησούς Χριστός, μετά τη βάπτισή Του και τους πειρασμούς που αντιμετώπισε στην έρημο, «γεμάτος με τη δύναμη του Πνεύματος επέστρεψε στη Γαλιλαία» (Λουκ. 4, 14) και εκεί άρχισε να διδάσκει στις συναγωγές. Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή βλέπουμε τον Κύριο να έρχεται στην πόλη που μεγάλωσε, τη Ναζαρέτ, να πηγαίνει στην τοπική συναγωγή και εκεί να σχολιάζει το συγκεκριμένο χωρίο από το βιβλίο του Προφήτη Ησαΐα.

Όσοι βρίσκονταν στη συναγωγή έμειναν έκπληκτοι με τα γεμάτα χάρη και σοφία λόγια του Κυρίου. Έβλεπαν μπροστά τους ένα κανονικό άνθρωπο, αλλά τα λόγια του ήταν θεϊκά. Έβλεπαν μπροστά τους ένα απλό συμπατριώτη τους, αλλά η χάρη του Προσώπου του ήταν ουράνια. Κι όμως! Τελικά δεν άνοιξαν την καρδιά τους για να δεχτεί το χαρμόσυνο μήνυμα της έλευσης του Μεσσία που εκπληρωνόταν στην υπόσταση του Ιησού Χριστού. Σφράγισαν τα αυτιά της ψυχής τους και γεμάτοι θυμό οδήγησαν τον Ιησού Χριστό έξω από την πόλη με σκοπό να τον ρίξουν σε ένα γκρεμό, Αυτός όμως πέρασε ανάμεσά τους και έφυγε (Λουκ. 4, 28-30). Δεν μπόρεσαν να αποδεκτούν το μέγα μυστήριο της τέλειας ενανθρώπησης του προαιώνιου Θείου Λόγου…

Στο Σύμβολο της Πίστεως ομολογούμε: «(Πιστεύω) Και εις ένα Κύριον, Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού, τον μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων». Το «Κύριος Ιησούς Χριστός» αναφέρεται και διατρανώνει την Θεανθρωπότητα του Ιησού Χριστού: Το «Κύριος» δηλώνει τη θεία φύση, αφού είναι Κύριος γης και ουρανού, το «Ιησούς» δηλώνει την ανθρώπινη φύση και το «Χριστός» δηλώνει την ένωση της θείας και της ανθρώπινης φύσης στο Πρόσωπο του Λόγου.

Αυτός που είναι «ο τη ουσία αναφής», αυτός που «στερέωσε τους ουρανούς πάλαι κατ’ αρχάς», αυτός που έχει «δρακί την πάσαν κτίσιν» (πρβ. Δοξαστικό Θ΄ Μ. Ώρας Χριστουγέννων), έγινε τέλειος άνθρωπος: κυοφορήθηκε, γεννήθηκε, τράφηκε, μεγάλωσε, έπαθε, πέθανε, τάφηκε. Η σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού δεν ήταν ούτε φανταστική ούτε εικονική, αλλά απόλυτα πραγματική: «επεί ουν τα παιδία κεκοινώνηκε σαρκός και αίματος, και αυτός παραπλησίως μετέσχε των αυτών» . Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, στο βιβλίο «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», σχολιάζει: «(Ο Θεός Λόγος) ως τέλειος Θεός κατά φύση έγινε ο ίδιος τέλειος άνθρωπος κατά φύση, αφού δεν δέκτηκε καμιά τροπή στη φύση της θεότητος ούτε έκανε φάντασμα την οικονομία της σωτηρίας, αλλά ενώθηκε καθ’ υπόσταση ασύγχυτα και αναλλοίωτα και αδιαίρετα με τη σάρκα, που πήρε από την αγία Παρθένο» [Κεφάλαιο Γ΄ 2 (46) ].

Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο σαρκωθείς, αναστάς και αναληφθείς Ιησούς Χριστός χαρίζει στο ανθρώπινο γένος την όντως ζωή και θεώνει την ανθρώπινη φύση που έλαβε από την αγία Παρθένο Μαρία, την ανακαινίζει, την επαναφέρει στο πρωτόκτιστο κάλλος, την ανεβάζει σε θεϊκό και ουράνιο ύψος. Ο Μέγας Βασίλειος, στην ευχή του Επινίκιου Ύμνου στη Θεία Λειτουργία, αναφέρει χαρακτηριστικά: «( Ο Υιός), εκ Παρθένου αγίας σαρκωθείς εκένωσεν εαυτόν, μορφήν δούλου λαβών, σύμμορφος γενόμενος τω σώματι της ταπεινώσεως ημών, ίνα ημάς συμμόρφους ποιήση της εικόνος της δόξης αυτού». Ο Υιός του Θεού «δια τούτο επί γης εφάνη ταπεινός άνθρωπος, βουλόμενος ελκύσαι προς το ύψος τους αυτώ βοώντας˙ Αλληλούια» (Ακάθιστος Ύμνος).

Μεγάλη λοιπόν η ευσπλαχνία του Θεού για μας τους ανθρώπους! Ας έχουμε λοιπόν πάντα κατά νου πως όλο το έργο της θείας Οικονομίας έχει ως καρπό το να έχουμε τη δυνατότητα της θεώσεως, της βίωσης της Βασιλείας του Θεού, της απόλαυσης του Παραδείσου. Μπορούμε, αν το θέλουμε, δια του αγίου Βαπτίσματος, της ζωντανής εκκλησιαστικής και μυστηριακής ζωής και της διαρκούς μετανοίας να γίνουμε υιοί Θεού, όχι κατά φύσιν, αλλά κατά χάριν και υιοθεσίαν.