Κυριακή Α΄, των Αγίων Πάντων, Αποστ. Ανάγνωσμα, Εβρ. ια’ 33-ιβ’ 2
(23-06-2019)

Πρωτότυπο Κείμενο

«Ἀδελφοί, οἱ ἃγιοι Πάντες διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τούς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι. Τοιγάρουν καὶ ἡμεῖς, τοσοῦτον ἔχοντες περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων, ὄγκον ἀποθέμενοι πάντα καὶ τὴν εὐπερίστατον ἁμαρτίαν, δι’ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν».

Νεοελληνική Απόδοση

«Αδελφοί, οι άγιοι Πάντες με την πίστη κατατρόπωσαν βασιλεία, επέβαλαν το δίκαιο, πέτυχαν την πραγματοποίηση των υποσχέσεων του Θεού, έφραξαν στόματα λεόντων· έσβησαν τη δύναμη της φωτιάς, διέφυγαν τη σφαγή, έγιναν από αδύνατοι ισχυροί, αναδείχτηκαν ήρωες στον πόλεμο, έτρεψαν σε φυγή εχθρικά στρατεύματα· γυναίκες ξαναπήραν πίσω στη ζωή τους ανθρώπους τους, κι άλλοι βασανίστηκαν ως το θάνατο, χωρίς να δεχτούν την απελευθέρωσή τους, γιατί πίστευαν ότι μπορούσαν ν’ αναστηθούν σε μια καλύτερη ζωή. Άλλοι δοκίμασαν εξευτελισμούς και μαστιγώσεις, ακόμη και δεσμά και φυλακίσεις. Λιθοβολήθηκαν, πριονίστηκαν, πέρασαν δοκιμασίες, θανατώθηκαν με μαχαίρι, περιπλανήθηκαν ντυμένοι με προβιές και κατσικίσια δέρματα, έζησαν με στερήσεις, υπέφεραν καταπιέσεις, θλίψεις και κακουχίες – ο κόσμος δεν ήταν άξιος να ‘χει τέτοιους ανθρώπους – πλανήθηκαν σε ερημιές και βουνά, σε σπηλιές και σε τρύπες της γης. Όλοι οι παραπάνω, παρά την καλή μαρτυρία της πίστης τους, δεν πήραν ό,τι τους υποσχέθηκε ο Θεός. Αυτός είχε προβλέψει κάτι καλύτερο για μας, έτσι ώστε να μη φτάσουν εκείνοι στην τελειότητα χωρίς εμάς. Έχοντας, λοιπόν, γύρω μας μια τόσο μεγάλη στρατιά μαρτύρων, ας τινάξουμε από πάνω μας κάθε φορτίο, και την αμαρτία που εύκολα μας εμπλέκει, κι ας τρέχουμε με υπομονή το αγώνισμα του δύσκολου δρόμου που έχουμε μπροστά μας. Ας έχουμε τα μάτια μας προσηλωμένα στον Ιησού, που μας έδωσε την πίστη, την οποία και τελειοποιεί».

Σχολιασμός

Το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής αναφέρεται σε όλους τους  Αγίους της Εκκλησίας. Οι Άγιοι είναι οι αψευδείς μάρτυρες της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και της παρουσίας του Θεού μέσα στον κόσμο, είναι «φώτα θεουργικά», φίλοι του Θεού, αφού κατέχουν την αλήθεια και είναι ενωμένοι με το Θεό. Oι Άγιοι είναι το «φώς» του κόσμου κατά το λόγιον του Κυρίου και το «άλας» της γης. Είναι το φώς που διώχνει τα σκοτάδια της αμαρτίας και το άλας που συγκρατεί την κοινωνία και τον κόσμο από την πνευματική σήψη. Στην Παλαιά Διαθήκη η λέξη Άγιος αποδίδεται μόνο στο Θεό. Κατά τον προφήτη Ησαΐα ο Θεός δεν είναι απλώς Άγιος, αλλά τρεις φορές Άγιος «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ…», θέλοντας να τονίσει την άπειρη αγιότητα του Θεού. Ακόμη η λέξη αγιότητα στην Παλαιά Διαθήκη συνδεέται με τη λατρεία στη Σκηνή του Μαρτυρίου και της Κιβωτού της Διαθήκης.

Στην Καινή Διαθήκη Άγιος είναι ο Τριαδικός Θεός, όπως αποδίδεται στον Τρισάγιο Ύμνο, αλλά και στην Αποκάλυψη του Ιωάννη ο Θεός αποκαλείται Άγιος «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ…» (Απ. 4:8). Ο ίδιος ο Κύριος μας καλεί να γίνουμε άγιοι, να το μιμηθούμε φτάνοντας στη τελείωση. «Γίνεσθε μιμηταί του Θεού ως τέκνα αγαπητά» (Εφεσ. 5:1). «Άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί» (Α’ Πέτρ. 1:16). Αγιότητα είναι η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος και μίμηση του Χριστού, αλλά και ο κυριότερος σκοπός της ζωής του ανθρώπου επί της γης.

Η Κυριακή αυτή ονομάζεται των Αγίων Πάντων. Είναι δηλαδή αφιερωμένη στη μνήμη όλων των Αγίων της Εκκλησίας, των Δικαίων και Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, των Αποστόλων, Μαρτύρων, Ομολογητών, Ιεραρχών και Οσίων. Η Κυριακή αυτή είναι η πρώτη μετά την Πεντηκοστή. Την Κυριακή της Πεντηκοστής είναι η γιορτή της επιφοίτησεως του Αγίου Πνεύματος, ενώ η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η γιορτή των καρπών του Αγίου Πνεύματος. Δηλαδή η γιορτή των Αγίων Πάντων τοποθετήθηκε μετά την Πεντηκοστή, για να κατανοήσουμε ότι ο αγιασμός των ανθρώπων, αποτελεί δωρεά του Αγίου Πνεύματος, πράγμα που αποδεικνύει ότι ζωή των αγίων, είτε με το μαρτύριο, είτε με τον ενάρετο βίο τους, μαρτυρεί την παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή της Εκκλησίας.

Ο Απόστολος Παύλος στο αποστολικό ανάγνωσμα απαριθμεί τις κακουχίες που πέρασαν οι άγιοι της Εκκλησίας μας για να φτάσουν στη θέωση, στην αγιότητα. Οι Άγιοι της Εκκλησίας έχυσαν το αίμα τους, διώχθηκαν και μαρτύρησαν υπέρ του ονόματος του Χριστού, χωρίς να φοβούνται το θάνατο. Ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αναφέρει ότι «οι άγιοι είναι οι περισσότεροι τέλειοι χριστιανοί, διότι έχουν αγιασθεί εις τον μέγιστον, κατά το δυνατόν, βαθμόν διά της ασκήσεως της πίστεως εις τον Αναστάντα και αιωνίως ζώντα Κύριον Ιησούν». Οι διωγμοί τα πρωτοχριστιανικά χρόνια αποτελούν ίσως την πιο ένδοξη περίοδο της ιστορίας της Εκκλησίας, γιατί πολλοί Χριστιανοί μαρτύρησαν με το αίμα τους, για το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Ο ίδιος ο Χριστός προφητεύσε στους Αποστόλους και στον κόσμο, στην επί του όρους ομιλία Του, λέγοντας τους «Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των Ουρανών. Μακάριοι εστε όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ’ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού» (Ματθ. 5:10-11) και «Έρχεται ώρα, ίνα πας ο αποκτείνας υμάς δόξη λατρείαν προσφέρειν τω Θεώ» (Ιω. 16:2). Ο Απόστολος Παύλος μιλώντας γενικότερα, γράφει προς τον Τιμόθεο «Πάντες δε οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» (Τιμ. Β΄ 3:12). Κατά τους διωγμούς ουδέποτε πτοήθηκαν οι χριστιανοί και οι Απόστολοι, αντιθέτως τους έκαναν να κηρύττουν με μεγαλύτερη παρρησία τον λόγο της Σωτηρίας και να θεωρούν τους διωγμούς σαν ένδειξη ιδιαίτερης χάρης του Θεού προς το πρόσωπό τους. Δηλαδή οι πιστοί της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης έδιναν μεγάλη αξία στο μαρτύριο, το θεωρούσαν το κατ’ εξοχή χάρισμα και το μεγαλύτερο αξίωμα που μπορούσε να επιθυμήσει κανείς. Έτσι λοιπόν, όπως οι άγιοι Απόστολοι και οι πρώτοι χριστιανοί υπήρξαν ο στόχος των διωγμών, έτσι και όσοι θέλουν να ζουν ευσεβώς καταδίωκονται από τους εχθρούς της πίστεως και του Χριστού, ώστε ο λόγος του Απ. Παύλου «πάντες οι θέλοντες ευσεβώς ζην εν Χριστώ Ιησού διωχθήσονται» εξακολουθεί να επαναλαμβάνεται διαμέσου των αιώνων.

Εκτός από το μαρτύριο του αίματος, υπάρχει και το μαρτύριο της συνειδήσεως, το οποίο έχουν να αντιμετωπίσουν οι ασκητές και οι μοναχοί. Η υπομονή και η άσκηση αποτελεί ένα αληθινό μαρτύριο και μια μαρτυρία. Ένα συνεχές μαρτύριο της συνειδήσεως είναι η πιστή τήρηση όλων των εντολών του Ευαγγελίου. Οι ασκητές αγωνίζονται συνεχώς να νικήσουν τα πάθη τους, να ταπεινώσουν τον εαυτό τους. Έχουν συνεχώς να αντιμετωπίσουν τις πολλές παγίδες του διαβόλου και τους πειρασμούς που συναντούν στη καθημερινή τους ζωή.

Ευαγγ. Ανάγνωσμα: Μτθ. ί 32-33, 37-38, ίθ 27-30

Πρωτότυπο Κείμενο

«Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς· Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς· ὅστις δ᾿ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος· καὶ ὁ φιλῶν υἱὸν ἢ θυγατέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος· καὶ ὃς οὐ λαμβάνει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος. Τότε ἀποκριθεὶς ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ· ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι· τί ἄρα ἔσται ἡμῖν; Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὑμεῖς οἱ ἀκολουθήσαντές μοι, ἐν τῇ παλιγγενεσίᾳ, ὅταν καθίσῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καθίσεσθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ Ἰσραήλ. Καὶ πᾶς ὃς ἀφῆκεν οἰκίας ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου, ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει. Πολλοὶ δὲ ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καὶ ἔσχατοι πρῶτοι».

Νεοελληνική Απόδοση

«Είπε ο Κύριος στους μαθητές Του : «Όποιος ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους ότι ανήκει σ’ εμένα, θα τον αναγνωρίσω κι εγώ για δικόν μου μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου. Όποιος όμως με απαρνηθεί μπροστά στους ανθρώπους, θα τον απαρνηθώ κι εγώ μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου». «Όποιος αγαπάει τον πατέρα του ή τη μάνα του παραπάνω από μένα, δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Κι όποιος αγαπάει το γιο του ή τη θυγατέρα του παραπάνω από μένα, δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Επίσης όποιος δεν παίρνει το σταυρό του και δε με ακολουθεί, δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Μίλησε τότε ο Πέτρος και του είπε: «Να, εμείς αφήσαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε. Τι θα γίνει μ’ εμάς;» Κι ο Ιησούς τους απάντησε: «Σας βεβαιώνω πως εσείς που με ακολουθήσατε, όταν θα καθίσει ο Υιός του Ανθρώπου στο μεγαλόπρεπο θρόνο του, στον καινούριο κόσμο, θα καθίσετε κι εσείς σε δώδεκα θρόνους, για να κρίνετε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Κι όποιος άφησε σπίτια ή αδερφούς ή αδερφές ή πατέρα ή μητέρα ή γυναίκα ή παιδιά ή χωράφια για χάρη μου, θα πάρει εκατό φορές περισσότερα και θα κληρονομήσει την αιώνια ζωή. Πολλοί θα βρεθούν από πρώτοι τελευταίοι, κι άλλοι από τελευταίοι πρώτοι».

Σχολιασμός

Κυριακή των Αγίων Πάντων σήμερα και η Εκκλησία μας προβάλλει διάφορα χωρία από το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο που αποτελούν την ευαγγελική περικοπή που αναφέρεται στην ομολογία της Πίστεως του Ιησού Χριστού και στις συνθήκες που μας οδηγούν στην αγιότητα.  Η σύσταση της εορτής αυτής θέλει να μας δείξει ότι όλοι οι Άγιοι των εποχών αγωνίστηκαν για τον ίδιο σκοπό να φθάσουν, να ενωθούν με τον Χριστό. Οι προϋποθέσεις για την ένωση μας με τον Χριστό μας τις λέει ξεκάθαρα ο ίδιος ο Χριστός μέσα από σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα. Πρώτη προϋπόθεση αποτελεί η ομολογία του Χριστού ενώπιων των ανθρώπων έτσι ώστε να τους ομολογήσει και αυτός ενώπιον του Θεού Πατέρα. Η ομολογία του Χριστού ως Υιού του Θεού και Σωτήρα του κόσμου πρέπει να ομολογείται χωρίς φόβο, αλλά με παρρησία μπροστά στους αιρετικούς αλλά και σε όσους την αρνούνται.

Βλέπουμε πολλούς ανθρώπους να δηλώνουν Χριστιανοί και να ακολουθούν τον Χριστιανισμό. Όταν όμως βρεθούν κάποια στιγμή και πρέπει να ομολογήσουν το Χριστό τότε σκέφτονται τι αντίκτυπο μπορεί να έχει αυτό στη προσωπική τους ζωή και προσπαθούν να γίνουν διαλλακτικοί. Μέσα από τη ζωή των Αγίων της Εκκλησίας τόσο κατά την αρχαία εποχή αλλά και πρόσφατα βλέπουμε ότι η ομολογία του Χριστού συνεπαγόταν διωγμό, φυλάκιση, εξορία και πολλές φορές θάνατο. Εντούτοις όμως ομολογούσαν τον Χριστό με πίστη χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες που θα έχει στη ζωή τους η ομολογία αυτή προσβλέποντας στη μέλλουσα και αιώνια ζωή που χαρίζει ο Χριστός.

Δεύτερη προϋπόθεση αποτελεί η συμπεριφορά του πιστού χριστιανού στη σχέση που πρέπει να έχει μεταξύ των γονέων και των παιδιών του και του Χριστού. Ο Χριστός μας τονίζει ότι αυτός που αγαπά πατέρα ή μητέρα, γιο ή θυγατέρα περισσότερο από μένα δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Η αγάπη προς τα προσφιλή μας πρόσωπα δεν πρέπει να υπερβαίνει με κανένα τρόπο την αγάπη μας προς τον Θεό. Θα μπορούσε κάποιος εδώ να πει ο Χριστός μας θέλει να μην αγαπάμε τους γονείς, τα παιδιά, τους γνωστούς μας; Η απάντηση είναι όχι. Αυτό που θέλει να μας τονίσει ο Χριστός λέγοντας αυτά είναι ότι η αγάπη προς το Θεό πρέπει να είναι το παν για μας και να μην υπεισέρχεται κάτω από το ανθρώπινο συναίσθημα. Ο Χριστός μας τονίζει μέσα από τις Δέκα Εντολές: « τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου».

Τρίτη προϋπόθεση αποτελεί ο Σταυρός που καλείται ο καθένας μας να σηκώσει στη ζωή του. Όταν λέμε για το Σταυρό δεν πρέπει κατανάγκη να είναι ο Σταυρός του μαρτυρίου εφόσον δεν το επιβάλουν ορισμένες ιστορικές συγκυρίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως αν βρεθούμε σε τέτοιες συνθήκες θα προτιμήσουμε την άρνηση του Χριστού παρά το Σταυρό και το θάνατο.

Σήμερα οι πιστοί καλούνται να σηκώσουν το Σταυρό της ομολογίας της πίστεως του Χριστού μπροστά στις διάφορες μορφές απιστίας που συναντούν μπροστά τους. Όποιοι προχωρούν στη ζωή τους με βάση τις χριστιανικές αρχές συναντούν την έχθρα του κόσμου που θέλει να ζει με βάση το κοσμικό φρόνιμα σηκώνοντας έτσι το σταυρό εναντίον της αμαρτίας. Αλλά και καθένας από μας σε κάποια φάση της ζωής του θα κληθεί να σηκώσει το σταυρό των θλίψεων και βασάνων της ζωής. Ο κάθε πιστός φαίνεται αν σηκώνει το σταυρό του και ακολουθεί το Χριστό όταν βρεθεί στο δρόμο του Σταυρού.

Συνεχίζοντας ο Χριστός απαντά στην ερώτηση του Αποστόλου Πέτρου που τον ρωτά εμείς που τα αφήσαμε όλα και σε ακολουθήσαμε, τι θα κερδίσουμε Και ο Χριστός του απαντά ότι θα καθίσουν μαζί του σε θρόνους κατά την τελική κρίση του κόσμου για να κρίνουν τις 12 φυλές του Ισραήλ. Στους υπόλοιπους που ακολουθούν το Χριστό υπόσχεται ότι θα κληρονομήσουν την αιώνια ζωή και θα λάβουν εκατονταπλασίονα ότι άφησαν εδώ στην επίγεια ζωή για χάρη του. Μέσα από αυτό φανερώνεται η εμπιστοσύνη που καλείται να δείξει ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά προς τα όσα του υπόσχεται ο Χριστός. Η λήψη των θείων δωρεών σε όσους ακολουθούν το Χριστό δεν περιορίζεται μόνο στα αιώνια αγαθά αλλά ξεκινά από αυτήν εδώ τη ζωή. Μέσα από την πλούσια υμνογραφία της Εκκλησίας που αναφέρεται στη σημερινή εορτή αποτυπώνονται με θαυμάσιο τρόπο όλα αυτά που μας αναφέρει το Ευαγγελικό ανάγνωσμα.

Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της Εορτής των Αγίων Πάντων μας καλεί να ακολουθήσουμε το δρόμο της αγιότητας. Η αγιότητα σήμερα σε πολλούς φαντάζει σαν μια κατάσταση ανέφικτη από εμάς η μια κατάσταση που υπήρχε σε παλιές εποχές. Αυτό όμως είναι λανθασμένο και εμείς σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να φθάσουμε στην αγιότητα αφού αυτή αποτελεί δώρο του Αγίου Πνεύματος. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να είμαστε και να συμμετέχουμε στη ζωή της Εκκλησίας προετοιμάζοντας τον εαυτό μας μα δεχθεί τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Οι Άγιοι Πάντες αποτελούν παράδειγμα και ελπίδα για την δική μας Αγιότητα. Αμήν.