Αποστολικό Ανάγνωσμα: Γαλ. β΄ 11-19

Πρωτότυπο Kείμενο

Ἀδελφοί, γνωρίζω ὑμῖν τὸ εὐαγγέλιον τὸ εὐαγγελισθὲν ὑπ’ ἐμοῦ ὅτι οὐκ ἔστι κατὰ ἄνθρωπον· οὐδὲ γὰρ ἐγὼ παρὰ ἀνθρώπου παρέλαβον αὐτὸ οὔτε ἐδιδάχθην, ἀλλὰ δι’ ἀποκαλύψεως Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἠκούσατε γὰρ τὴν ἐμὴν ἀναστροφήν ποτε ἐν τῷ Ἰουδαϊσμῷ, ὅτι καθ’ ὑπερβολὴν ἐδίωκον τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπόρθουν αὐτήν, καὶ προέκοπτον ἐν τῷ ᾿Ιουδαϊσμῷ ὑπὲρ πολλοὺς συνηλικιώτας ἐν τῷ γένει μου, περισσοτέρως ζηλωτὴς ὑπάρχων τῶν πατρικῶν μου παραδόσεων. Ὅτε δὲ εὐδόκησεν ὁ Θεὸς ὁ ἀφορίσας με ἐκ κοιλίας μητρός μου καὶ καλέσας διὰ τῆς χάριτος αὐτοῦ ἀποκαλύψαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐν ἐμοί, ἵνα εὐαγγελίζωμαι αὐτὸν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, εὐθέως οὐ προσανεθέμην σαρκὶ καὶ αἵματι, οὐδὲ ἀνῆλθον εἰς Ἱεροσόλυμα πρὸς τοὺς πρὸ ἐμοῦ ἀποστόλους, ἀλλὰ ἀπῆλθον εἰς Ἀραβίαν, καὶ πάλιν ὑπέστρεψα εἰς Δαμασκόν. Ἔπειτα μετὰ ἔτη τρία ἀνῆλθον εἰς Ἱεροσόλυμα ἱστορῆσαι Πέτρον, καὶ ἐπέμεινα πρὸς αὐτὸν ἡμέρας δεκαπέντε· ἕτερον δὲ τῶν ἀποστόλων οὐκ εἶδον εἰ μὴ Ἰάκωβον τὸν ἀδελφὸν τοῦ Κυρίου.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, πρέπει να ξέρετε, πως το ευαγγέλιο που σας κήρυξα εγώ δεν προέρχεται από άνθρωπο. Γιατί κι εγώ ούτε το παρέλαβα ούτε το διδάχτηκα από άνθρωπο, αλλά μου το αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός. Ασφαλώς έχετε ακούσει για τη διαγωγή μου όσον καιρό ανήκα στην ιουδαϊκή θρησκεία, ότι καταδίωκα με πάθος την εκκλησία του Θεού και προσπαθούσα να την εξαφανίσω. Και πρόκοβα στον ιουδαϊσμό πιο πολύ από πολλούς συνομήλικους συμπατριώτες μου, γιατί είχα μεγαλύτερο ζήλο για τις προγονικές μου παραδόσεις. Ο Θεός όμως με είχε ξεχωρίσει από την κοιλιά της μάνας μου και η χάρη του με είχε καλέσει να τον υπηρετήσω. Όταν, λοιπόν, ευδόκησε να μου αποκαλύψει τον Υιό του για να φέρω στους εθνικούς το χαρμόσυνο μήνυμα γι’ αυτόν, δε στηρίχθηκα σ’ ανθρώπινες δυνάμεις· ούτε ανέβηκα στα Ιεροσόλυμα να δω εκείνους που ήταν απόστολοι πριν από μένα, αλλά έφυγα στην Αραβία, και ύστερα ξαναγύρισα στη Δαμασκό. Έπειτα, μετά από τρία χρόνια, ανέβηκα στα Ιεροσόλυμα να γνωρίσω από κοντά τον Πέτρο, κι έμεινα κοντά του δεκαπέντε μέρες. Άλλον απόστολο δεν είδα, παρά τον Ιάκωβο, τον αδερφό του Κυρίου.

Σχολιασμός

Στην παρούσα αποστολική περικοπή ο Απόστολος Παύλος κάνει αναφορά για το Ευαγγέλιο του Χριστού, δημιούργημα το οποίο δεν αποδίδεται στον άνθρωπο αλλά πρόκειται για τον καρπό της αποκάλυψης του Κυρίου στον ίδιο, αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Καταρχάς ο απόστολος εξωτερικεύει τα συναισθήματα του στους Γαλάτες που είναι η θλίψη και η στενοχώρια με αφορμή τις πληροφορίες που είχε ότι άτομα τα οποία ασπάστηκαν το Ευαγγέλιο και γενικά τον χριστιανισμό παρασύρθηκαν από κάποιους ψευδοπροφήτες και ψευδοδιδάσκαλους με απώτερο σκοπό να προκαλέσουν την αναστάτωση μέσα στα θεμέλια της Εκκλησίας και βέβαια την διαστρέβλωση του Ευαγγελικού μηνύματος. Αυτή η Αποστολική αναφορά στο Ευαγγέλιο, στον Λόγο του Θεού, που διδάσκεται και προσφέρεται συνεχώς μέσα την Εκκλησία μας δίνει το κίνητρο να θυμηθούμε την έννοια αλλά και την ανεκτίμητη αξία του Ευαγγελίου και του Θείου Λόγου που είναι ο Χριστός ανά τους αιώνες.

Το Ευαγγέλιο κατά τον Απόστολο Παύλο «οὐκ ἔστι κατὰ ἄνθρωπον», αλλὰ δι’ αποκαλύψεως Ιησού Χριστού.Η Αλήθεια τού Ευαγγελίου είναι «ενυπόστατη», δηλαδὴ ταυτίζεται πάντα με το Πρόσωπο τού Κυρίου. Όταν ο Θεὸς ομιλεί στὴν Αγία Γραφή, τότε όλες του οι ενέργειες προσφέρονται στο Πρόσωπο τού Ιησού Χριστού.Όταν ο Θεός-Πατὴρ ομιλεί και λέγει: «Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς καὶ ἐγένετο φῶς», φανερώνει τὸν Λόγο του, ποὺ είναι η παρουσία και η δημιουργικὴ δύναμη του Χριστού.

Μια γενική παραδοχή η οποία κυριαρχεί στις μέρες μας είναι ο χορτασμός και η δυσαρέσκεια του κόσμου για τους γεμάτους ψέματα και ανακρίβειες πολιτικούς ,δημοσιογραφικούς λόγους. Λόγοι που προσφέρουν στιγμιαία χαρά, φανατισμούς με μονόδρομο τον πνευματικό λήθαργο. Σκοπός του λόγου αυτού είναι η χειραγώγηση του καθενός μας και η υποταγή του στα πιστεύω και τα θέλω του κάθε ομιλητή. Γι’ αυτό αν και ο λόγος αυτός είναι καινός και προκαλεί το αίσθημα της μη ικανοποίησης, ο άνθρωπος αρνείται να συνταυτιστεί και να ασπαστεί ένα βέβαιο, ειλικρινή, αληθινό, πειστικό, τεκμηριωμένο, σταθερό και δίκαιο λόγο δηλαδή τον Χριστό όπου μέσα από το Ευαγγέλιο δίνει την ευκαιρία στον καθένα μας να βρει την Θεϊκή αλήθεια’, το ειλικρινές μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας ακολουθώντας το υπόδειγμα του βίου του.

Ο ιερός Χρυσόστομος κάπου στις ομιλίες του λέγει το εξής: «Άρτω μεν σώμα τρέφεται, λόγω δε Θείω ψυχή στηρίζεται» «Ο λόγος του Θεού είναι τόσο αναγκαίος για την πνευματική ζωή του ανθρώπου όσο είναι και το ψωμί για την σωματική του συντήρηση. Ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβάς, είναι τόσο αναγκαίος όσο και ο άρτος ο επιούσιος, μάλλον δε, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Θείος Λόγος είναι αναγκαιότερος από την υλική τροφή. Μελετώντας εις βάθος κάποιος τους μακαρισμούς ο Ιησούς Χριστός μακάρισε εκείνους που ακούνε τον λόγο του Θεού,που έχουν δηλαδή την όλη καλή διάθεση και δίψα να μελετούν τον Θείο Λόγο, μακάρισε τους πεινασμένους λέγοντας μακάριοι οι πεινώντες αλλά ουδέποτε μακάρισε τους χορτάτους αντίθετα είπε γι’ αυτούς «ουαί υμίν οι εμπεπλησμένοι». Και διερωτάται κανείς. Άραγε πόσοι ποθούν και επιδιώκουν να λάβουν ως τροφή τον Θείο Λόγο; Δεν είναι τυχαίο που όταν μια Ευαγγελική περικοπή τελειώνει με την εξής φράση «ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω»

Επιβάλλεται λοιπόν να κατανοήσουμε ότι το Ευαγγέλιο δεν πρόκειται για ένα απλό βιβλίο όπου καταγράφονται κάποια σημαντικά συμβάντα από την ζωή του Ιησού Χριστού χάριν της ιστορίας. Το Ευαγγέλιο του Χριστού είναι η σωτηρία της ψυχής μας η απάντηση σε πολλά αδιέξοδα μας. Οφείλουμε εμείς οι μεγαλύτεροι να διδάξουμε στους μικρότερους το νόημα του Ευαγγελίου , να τους δώσουμε τα απαραίτητα ερεθίσματα για να το αγαπήσουν όπως αγαπούν και προσκολλώνται σε άλλα κοσμικά, ανούσια και επισφαλή αναγνώσματα. Μάθαμε, πρώτα εμείς οι ίδιοι, να κάνουμε τρόπο ζωής το άγιο περιεχόμενό του;

Σε λίγες ώρες ένα νέο έτος ανατέλλει εμπρός μας. Είναι σαν να ανανεώνεται ή και να ξαναγεννιέται μια νέα ελπίδα για τον κόσμο. Ας δούμε αυτή τη συγκυρία ως μια ευκαιρία για την προσωπική μας εν Χριστώ αναγέννηση, όπου το γάλα, το ψωμί και το νερό της πνευματικής μας ζωής θα γίνει ο Λόγος του Θεού, το Ευαγγέλιό του.

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ματθ. β΄, 13-23

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀναχωρησάντων τῶν μάγων, ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου φαίνεται κατ᾿ ὄναρ τῷ Ἰωσὴφ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι ἐκεῖ ἕως ἂν εἴπω σοι· μέλλει γὰρ Ἡρῴδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. Ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ νυκτὸς καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἦν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς Ἡρῴδου, ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου. Τότε Ἡρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλε πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων. Τότε ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν ὑπὸ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Ἡρῴδου ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ φαίνεται τῷ Ἰωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ πορεύου εἰς γῆν Ἰσραήλ· τεθνήκασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου. Ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἦλθεν εἰς γῆν Ἰσραήλ. Ἀκούσας δὲ ὅτι Ἀρχέλαος βασιλεύει ἐπὶ τῆς Ἰουδαίας ἀντὶ Ἡρῴδου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐφοβήθη ἐκεῖ ἀπελθεῖν· χρηματισθεὶς δὲ κατ᾿ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται.

Νεοελληνική Απόδοση

Όταν αναχώρησαν οι μάγοι, ένας άγγελος του Θεού παρουσιάστηκε στον Ιωσήφ στο όνειρό του και του είπε: «Σήκω αμέσως, πάρε το παιδί και τη μητέρα του και φύγε στην Αίγυπτο και μείνε εκεί ωσότου σου πω. Γιατί ο Ηρώδης όπου να’ ναι θα ψάξει να βρει το παιδί, για να το σκοτώσει». Ο Ιωσήφ σηκώθηκε αμέσως, πήρε το παιδί και τη μητέρα του και μέσα στη νύχτα έφυγε στην Αίγυπτο∙ εκεί έμεινε ώσπου πέθανε ο Ηρώδης. Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος του Κυρίου που είχε πει ο προφήτης: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου». Όταν κατάλαβε ο Ηρώδης πως οι μάγοι τον εξαπάτησαν, οργίστηκε πάρα πολύ. Έστειλε τότε στρατιώτες και σκότωσαν στη Βηθλεέμ και στην περιοχή της όλα τα παιδιά από δύο χρονών και κάτω, σύμφωνα με τον χρόνο που εξακρίβωσε από τους μάγους. Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος του Κυρίου, που είχε πει ο προφήτης Ιερεμίας: «Ακούστηκε στη Ραμά κραυγή, θρήνος, κλάματα και στεναγμός βαρύς∙ για τα παιδιά της κλαίει η Ραχήλ και πουθενά δεν βρίσκει παρηγοριά, γιατί δεν υπάρχουν πια στη ζωή». Όταν, λοιπόν, πέθανε ο Ηρώδης, ένας άγγελος σταλμένος από τον Κύριο εμφανίστηκε στον Ιωσήφ σε όνειρο στην Αίγυπτο, και του είπε: «Σήκω πάρε το παιδί και τη μητέρα του και πήγαινε στη χώρα του Ισραήλ, γιατί πέθαναν όσοι ήθελαν να θανατώσουν το παιδί». Τότε ο Ιωσήφ σηκώθηκε, πήρε το παιδί και τη μητέρα του και γύρισε πάλι στη χώρα του Ισραήλ. Όταν έμαθε πως βασιλιάς της Ιουδαίας είναι ο Αρχέλαος, στη θέση του πατέρα του, του Ηρώδη, φοβήθηκε να εγκατασταθεί εκεί. Με θεϊκή εντολή όμως, που του δόθηκε στο όνειρό του, αναχώρησε για την περιοχή της Γαλιλαίας. Ήρθε λοιπόν, κι εγκαταστάθηκε στην πόλη Ναζαρέτ. Έτσι εκπληρώθηκε για τον Χριστό η προφητεία που έλεγε ότι θα ονομαστεί Ναζωραίος.

Σχολιασμός

Την Κυριακή μετά την Χριστού Γέννηση η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη τριών μεγάλων μορφών. Του Ιωσήφ του μνήστορος, του Δαβίδ του προφητάνακτος και του Ιακώβου του Αδελφοθέου. Ο δίκαιος Ιωσήφ που αξιώθηκε να γίνει μνήστωρ της Παναγίας, ο προφήτης και βασιλιάς Δαβίδ που είχε τη τιμή να ανακηρύξει το γεγονός της Θείας Επιφανείας στον προχριστιανικό κόσμο, και ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος που βρέθηκε πολύ κοντά στον Χριστό, έζησε την παρουσία Του και αναδείχθηκε Απόστολος και πρώτος επίσκοπος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. «Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα»: Ονομάζεται έτσι γιατί μ’ αυτό το τρόπο δείχνει ότι συνεχίζει τον χριστουγεννιάτικο εορτασμό. Προβάλλει αυτή την Κυριακή περιστατικά από τη ζωή του Χριστού, που συνέβησαν σχετικά σύντομα μετά τη γέννησή Του. Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα γίνεται λόγος για τη φυγή στην Αίγυπτο, για τη σφαγή των νηπίων από τον Ηρώδη και τέλος την εγκατάστασή Του στη Ναζαρέτ.

Το ιερό Ευαγγέλιο μας παρουσιάζει όλες εκείνες τις συγκλονιστικές στιγμές του διωγμού του θείου Βρέφους από τον Ηρώδη. Όταν αναχώρησαν οι Μάγοι, λέει ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος, άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε στον Ιωσήφ, σε όνειρο, και του είπε: «Σήκω και πάρε το Βρέφος και την Παναγία Μητέρα του και φύγε στην Αίγυπτο. Μείνε εκεί μέχρι να σου πω, διότι ο Ηρώδης θέλει να σκοτώσει το παιδί». Κι ο Ιωσήφ πήρε αμέσως μες στη νύχτα το θείο Βρέφος και την Θεοτόκο κι αναχώρησε για την Αίγυπτο.

Όταν όμως ο Ηρώδης κατάλαβε ότι οι Μάγοι τον εξαπάτησαν, θύμωσε πολύ. Κι έστειλε στρατιώτες οι οποίοι σκότωσαν όλα τα παιδιά που ήταν στη Βηθλεέμ και σ’ όλα τα περίχωρα και σύνορά της από δύο ετών και κάτω σύμφωνα με το χρόνο που υπολόγισε από τα λόγια των Μάγων. Τότε πραγματοποιήθηκε πλήρως εκείνο που προανήγγειλε ο προφήτης Ιερεμίας: «Φωνή σπαρακτική ακούστηκε στο χωριό Ραμά, θρήνος και κλάματα και οδυρμός πολύς. Η σύζυγος του Ιακώβ Ραχήλ, που ήταν εκεί θαμμένη, κλαίει τα παιδιά της, και δεν ήθελε με κανένα τρόπο να παρηγορηθεί, διότι τα αθώα αυτά παιδιά δεν υπάρχουν πλέον στη ζωή».

Πλήθος νηπίων είχε σφαγιασθεί και ο Ηρώδης ασφαλώς θα ησύχασε. Θα νόμιζε ότι θανάτωσε τον τεχθέντα βασιλέα. Άλλωστε όλα τα είχε οργανώσει τόσο καλά, όπως νόμιζε. Έκανε τα πάντα για να σκοτώσει τον βασιλιά που γεννήθηκε. Οργάνωσε προσεκτικά το φονικό του σχέδιο, πήρε πληροφορίες, υπολόγισε την ηλικία του παιδιού, έστειλε στρατεύματα, εξολόθρευσε όλα τα βρέφη της περιοχής. Τι κατάφερε όμως τελικά; Απολύτως τίποτε! Όλες οι δυνάμεις του κακού έπεσαν εναντίον του Κυρίου και δεν κατόρθωσαν τίποτε. Διότι στην κρίσιμη ώρα μίλησε ο ουρανός, επενέβη ο Θεός και ο Ιησούς σώθηκε. Έφυγε για την Αίγυπτο.

Τι έχει να πει σε μας αυτό το γεγονός; Ότι η εξέλιξη των πραγμάτων στην πορεία της ζωής μας βρίσκεται στα χέρια του Θεού. Και ότι ακόμη κι αν όλη η μανία των οργάνων του σκότους πέσει επάνω μας, δεν μπορεί να καταφέρει εναντίον μας απολύτως τίποτε. Διότι μας προστατεύει ο Κύριος, εφόσον κι εμείς βρισκόμαστε κοντά Του. Ενδιαφέρεται κάθε στιγμή για μας. Δεν αδιαφορεί, όταν βρισκόμαστε σε δυσκολίες και κινδύνους. Είναι κοντά μας στις αγωνίες και στις δυσκολίες μας, μας δίνει θάρρος και δύναμη. Και στην κατάλληλη στιγμή επεμβαίνει και μας λυτρώνει από πειρασμούς και από πολλούς κινδύνους σωματικούς και ψυχικούς. Στις δύσκολες λοιπόν στιγμές που θα συναντήσουμε στη ζωή μας να μην ξεχάσουμε ποτέ πως έχουμε βοηθό τον παντοδύναμο Θεό.

Όταν λοιπόν πέθανε ο Ηρώδης, άγγελος Κυρίου φάνηκε στον Ιωσήφ σε όνειρο στην Αίγυπτο και του είπε: «Σήκω και πάρε το Παιδί και τη Μητέρα του και πήγαινε με την ησυχία σου στην χώρα του Ισραήλ. Διότι έχουν πεθάνει πλέον εκείνοι που ζητούσαν τη ζωή του παιδιού». Και ο Ιωσήφ σηκώθηκε, πήρε το Παιδί και τη Μητέρα του και ήλθε στην Παλαιστίνη. Αλλά όταν άκουσε ότι στην Ιουδαία βασίλευε ο Αρχέλαος, αντί για τον πατέρα του Ηρώδη, φοβήθηκε να πάει εκεί. Με εντολή όμως που του έδωσε ο Θεός στο όνειρό του, αναχώρησε στα μέρη της Γαλιλαίας, όπου ήταν ηγεμόνας ο Ηρώδης ο Αντίπας, που ήταν λιγότερο σκληρός από τον αδελφό του Αρχέλαο. Κι αφού ήλθε εκεί, κατοίκησε στην πόλη που λεγόταν Ναζαρέτ. Για να πραγματοποιηθεί εκείνο που ειπώθηκε από τους Προφήτες, ότι ο Ιησούς θα ονομασθεί περιφρονητικά από τους εχθρούς του «Ναζωραίος».

Ο Ναζωραίος λοιπόν νίκησε, και ο διώκτης του Ηρώδης πέθανε. Αυτός όμως που μένει νικητής και θριαμβευτής της ιστορίας είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός ο Ναζωραίος. Αυτός εξέρχεται Νικητής. Θριαμβευτής. Διότι δεν είναι ένας άνθρωπος που κινδυνεύει, αλλά ο Θεός που σώζει. Είναι ο ρυθμιστής της ζωής του κόσμου και της δικής μας. Στα χέρια του είναι η ζωή μας, η ζωή των λαών και των κρατών. Στα χέρια του βρίσκεται η Εκκλησία Του και ο λαός Του. Αυτός ανατρέπει τυράννους και καθεστώτα. Αυτός συντρίβει κάθε υπερφίαλο διώκτη που νομίζει ότι μπορεί να σταθεί εμπόδιο στο σχέδιό του. Μη φοβόμαστε λοιπόν σε κάθε εποχή, σε κάθε διωγμό άμεσο ή έμμεσο, φανερό ή κρυφό, κατά μέτωπο ή ύπουλο. Ας μένουμε πάντοτε με τον νικητή, με τον θριαμβευτή Ναζωραίο Κύριο. Η νίκη είναι πάντα δική Του.