Αποστ. Ανάγνωσμα : Β’ Κορ. θ΄ 6-11

«Ἀδελφοί, ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καὶ θερίσει, καὶ ὁ σπείρων ἐπ’ εὐλογίαις ἐπ’ εὐλογίαις καὶ θερίσει. Ἕκαστος καθὼς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ, μὴ ἐκ λύπης ἢ ἐξ ἀνάγκης· ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός. Δυνατὸς δὲ ὁ Θεὸς πᾶσαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς, ἵνα ἐν παντὶ πάντοτε πᾶσαν αὐτάρκειαν ἔχοντες περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, καθὼς γέγραπται· ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα. Ὁ δὲ ἐπιχορηγῶν σπέρμα τῷ σπείροντι καὶ ἄρτον εἰς βρῶσιν χορηγήσαι καὶ πληθύναι τὸν σπόρον ὑμῶν καὶ αὐξήσαι τὰ γενήματα τῆς δικαιοσύνης ὑμῶν· ἐν παντὶ πλουτιζόμενοι εἰς πᾶσαν ἁπλότητα, ἥτις κατεργάζεται δι’ ἡμῶν εὐχαριστίαν τῷ Θεῷ».

Νεοελληνική Απόδοση

«Αδελφοί, πρέπει να ξέρετε πως όποιος σπέρνει με φειδώ θα έχει λίγη σοδειά· κι όποιος σπέρνει απλόχερα η σοδειά του θα είναι άφθονη. Ο καθένας ας δώσει ό,τι του λέει η καρδιά του χωρίς να στενοχωριέται ή να εξαναγκάζεται, γιατί ο Θεός αγαπάει αυτόν που δίνει με ευχαρίστηση. Ο Θεός έχει τη δύναμη να σας χορηγήσει πλουσιοπάροχα κάθε δωρεά, ώστε να είστε πάντοτε σε όλα τελείως αυτάρκεις, και να δίνετε με το παραπάνω για κάθε καλό σκοπό. Το λέει κι η Γραφή: Σκόρπισε, έδωσε στους φτωχούς, η αγαθοεργία του θα διαρκεί αιώνια. Κι αυτός που δίνει στο σποριά το σπόρο και το ψωμί για να τραφεί, ας δώσει και ας πληθύνει και το δικό σας σπόρο και ας αυξήσει τους καρπούς της αγαθοεργίας σας. Ο Θεός θα σας κάνει πλούσιους σε όλα, για να μπορείτε να δίνετε γενναιόδωρα. Αυτοί που θα πάρουν από μας τη δική σας εισφορά θα ευχαριστούν το Θεό».

Η φιλανθρωπία

Το σημερινό Αποστολικό Ανάγνωσμα είναι παρμένο από την προς Κορινθίους Επιστολή. Ο Απόστολος Παύλος, απευθυνόμενος στους κατοίκους της πόλης αυτής, αναφέρεται στο έργο της αγάπης και της φιλανθρωπίας στο οποίο καλούμαστε οι Χριστιανοί όλων των εποχών, προκειμένου να θεραπεύσουμε, κατά το δυνατόν, τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες των αδελφών μας. Μάλιστα, περιγράφει αυτό το έργο όχι ως ηθική υποχρέωση ή θρησκευτικό καθήκον, αλλά ως μίμηση Θεού, ο οποίος από την φιλανθρωπία του έλαβε την ανθρώπινη σάρκα, θεώνοντας την ανθρώπινη ύπαρξη. Γι’ αυτό η φιλανθρωπία, κατά τον Απόστολο των εθνών, δεν πρέπει να γίνεται καταναγκαστικά ή με εσωτερική δυσφορία και λύπη, αλλά με χαρά και από καρδιάς. Με αυτό τον τρόπο η φιλανθρωπία ευλογείται από τον Θεό και οι καρποί της αυξάνουν σε εκείνους που την επιλέγουν ως στάση ζωής σε καιρούς φτώχειας, ανέχειας και έντονης δοκιμασίας.

Η Εκκλησία μας, κινούμενη σ’ αυτή τη λογική, ασκεί το έργο της φιλανθρωπίας προς όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη και προστρέχουν στην βοήθειά της. Η Εκκλησία δεν διακρίνει την ποιότητα ή την ποσότητα της φιλανθρωπίας της, αναλόγως της εθνικής καταγωγής ή της θρησκευτικής παράδοσης, στην οποία ανήκει ο κάθε δοκιμαζόμενος άνθρωπος. Τα κριτήρια του έργου της δεν είναι ανθρώπινα, αλλά Θεϊκά. Δυστυχώς, όμως, αντί η στάση της αυτή να εκτιμηθεί και επαινεθεί, συχνά γίνεται αντικείμενο και στόχος έντονης κριτικής από φορείς και πρόσωπα με αντιστρόφως ανάλογες καταβολές, από εκείνους που αρνούνται κάθε επαφή και σχέση της Εκκλησίας με το θρησκευτικά διαφορετικό και αλλογενές, ακόμα και στο επίπεδο της κοινωνικής προσφοράς, ενώ οι ίδιοι προβάλλουν εντατικά τα εξωτερικά στοιχεία της δήθεν ευσέβειάς τους και από εκείνους που έχουν αναλάβει εργολαβικά το έργο της δήθεν αποκάθαρσης του τόπου από τα στοιχεία που αλλοιώνουν, κατά τη γνώμη τους, την κοινωνική μας «καθαρότητα» και ισορροπία, επενδύοντας σε καιροσκοπικά πολιτικά οφέλη.

Τους πρώτους η Εκκλησία μας ερωτά, πού στηρίζουν Ευαγγελικά την ανάδελφη και ανορθόδοξη στάση τους, την στιγμή που ο Χριστός ζητεί επιτακτικά να στεκόμαστε με αγάπη στα προβλήματα όλων αδιακρίτως των ανθρώπων, συναντώντας στα πρόσωπά τους τον Ίδιο; Στους δεύτερους η Εκκλησία μας απαντά ότι ευθύνη του Κράτους και της υπεύθυνης Πολιτείας είναι να λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε να διαφυλάττουν την κοινωνική ειρήνη και συνοχή, στο πλαίσιο της δημοκρατικής νομιμότητας, ενώ χρέος της Εκκλησίας είναι να μένει έξω και μακριά από την πολιτική σπέκουλα, που συχνά γίνεται εις βάρος των καταφρονεμένων και καταπιεσμένων αυτού του κόσμου, απλώνοντας την μητρική της προστασία σε κάθε πονεμένο παιδί Της, το οποίο, είτε είναι λευκό είτε έγχρωμο, είτε ανήκει στην Χριστιανική παράδοση είτε όχι, είναι εικόνα του Θεού, απολύτως σεβαστή και ιερή.
Το έργο της φιλανθρωπίας, είναι υπόθεση ζωής για την Εκκλησία μας, ως Σώμα Χριστού, αλλά και για όλους εμάς που αποτελούμε τα ζωντανά μέλη αυτού του Σώματος. Η εποχή που ζούμε είναι δύσκολη, καθότι όλοι μας, λίγο ως πολύ, υφιστάμεθα τις συνέπειες της κρίσης και τα αποτελέσματα της οικονομικής εξαθλίωσης της πατρίδας μας. Αλλά, ακριβώς για τους λόγους αυτούς η κίνηση της φιλανθρωπίας μας προς τον κάθε αδελφό μας παίρνει μεγαλύτερη αξία και προκαλεί την ευαρέσκεια του Θεού.

Προσοχή, όμως! Να μην έχει αυτή η κίνηση χαρακτηριστικά απλώς συναισθηματικά ή μόνον ηθικά ή συμπαθητικά. Δεν αρκεί αυτό. Οφείλει να δηλώνει την αρχετυπική εικόνα του Θεού, ο Οποίος είναι αγάπη και ο Οποίος καλεί τους ανθρώπους σε σταθερή δράση μέσα στον κόσμο.
Αυτή η φιλάνθρωπη στάση του Θεού απαιτεί να την μιμηθούμε όλοι και να την φανερώνουμε διαρκώς στις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας.

Ευαγγ. Ανάγνωσμα : Λκ. στ΄ 31-36

«Εἶπεν ὁ Κύριος· καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».

Νεοελληνική Απόδοση

«Είπε ο Κύριος: «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ’ αυτούς. Γιατί, αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Κι αν κάνετε καλό σ’ αυτούς που σας κάνουν καλό, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. Αν δανείζετε σ’ όσους ελπίζετε να σας τα επιστρέψουν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν στους ομοίους τους για να τα πάρουν πίσω. Αντίθετα, εσείς ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Έτσι, ο Θεός, που είναι καλός ακόμα και με τους αχάριστους και τους κακούς, θα σας ανταμείψει με το παραπάνω και θα σας κάνει παιδιά του. Να είστε λοιπόν σπλαχνικοί, όπως σπλαχνικός είναι κι ο Θεός Πατέρας σας».

Σχολιασμός

Το σημερινό ανάγνωσμα μικρό σε έκταση ταυτοχρόνως όμως με βαθιά μηνύματα, αποτελεί απόσπασμα από την επί του Όρους ομιλία του Ιησού Χριστού, όπου ο Κύριος αναπτύσσει αυτό που οι πατέρες στην συνέχεια ονόμασαν «χρυσό κανόνα» της χριστιανικής ζωής. Τα λόγια αυτά του Χριστού, μοιάζουν σαν μια γροθιά στην ανθρώπινη φύση του ανθρώπου, ακούγονται σχεδόν εξωπραγματικά, έχουν να κάνουν μ’ ένα άνθρωπο ο οποίος είναι πέρα και πάνω από τις ίδιες του τις αδυναμίες. «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ΄ αυτούς». Μια τέτοια στάση δεν είναι απλώς ένας κανόνας καλής εξωτερικής και τυπικής συμπεριφοράς, ένα απλό πλαίσιο, αλλά στάση ζωής. Όπως προείπεν ο Προφήτης Ησαίας ότι «λόγον συντετμημένον δώσει Κύριος επί της γης», πράγματι σε αυτόν τον ένα και σύντομο λόγο συμπεριλαμβάνεται κάθε αρετή, κάθε εντολή, σχεδόν κάθε καλή πράξη και γνώμη. Γι’ αυτό και κατά τον Ευαγγελιστή Ματθαίον, αφού προέταξε αυτό ο Κύριος, πρόσθεσε «ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται». Πράγματι, σε άλλο σημείο συγκεφαλαιώνοντας, είπε πώς σε δύο εντολές, στην αγάπη προς τον Θεόν και προς τον πλησίον «κρέμονται όλος ο νόμος και οι προφήται».

Δυστυχώς όπως πολύ συχνά συμβαίνει, οι άνθρωποι εκλαμβάνουν την διδασκαλία του Χριστού και την παραποιούν προσαρμόζοντάς την στα δικά τους μέτρα και προς ίδιο προσωπικό όφελος. Οι άνθρωποι δεν μπορούν, ή δεν θέλουν θα λέγαμε καλύτερα να δουν το βάθος και το μεγαλείο των λόγων του Κυρίου και κάνουν πνευματικές εκπτώσεις και συμβιβασμούς, πολλές φορές αντιστρέφοντας πλήρως το ευαγγελικό μήνυμα. Κάτι ανάλογο συνέβη και εδώ με τον «χρυσό κανόνα». Οι περισσότεροι τον ερμηνεύουν κατά τρόπον ωφελιμιστικό. Εάν θέλουμε να μας αγαπούν, να μας εκτιμούν και να μας εξυπηρετούν οι άλλοι, και εμείς οφείλουμε να πράττουμε το ίδιο. Όμως αυτή η αντίληψη προδίδει έλλειψη αγάπης και φανερώνει υπολογιστικό και χρησιμοθηρικό χαρακτήρα στις συμπεριφορές των ανθρώπων, εφ’ όσον εισάγει το κριτήριο της συναλλαγής και της αναμονής ανταποδόσεως. Όμως, ο Κύριος σαφώς δεν εννοεί κάτι τέτοιο. Και αυτό φαίνεται στην συνέχεια του ιερού Ευαγγελίου όπου, αφού διετύπωσε τον «χρυσό κανόνα», έρχεται και εξηγεί το νόημά του και τον τρόπο εφαρμογής του με συγκεκριμένα παραδείγματα. «Και αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, και αν αγαθοποιείτε σε όσους σας ανταποδίδουν το αγαθό, και αν δανείζετε σε όσους προσμένετε να σας ανταποδώσουν τα ίσα, τι το ιδιαίτερο κάνετε και ποιά χάρη περιμένετε να λάβετε από τον Θεό; Και οι αμαρτωλοί άνθρωποι τα ίδια πράττουν».

Έτσι λοιπόν ο Χριστός διασαφηνίζει ότι ο «χρυσός κανόνας» συμπεριφοράς δεν σημαίνει ανταποδοτικότητα ή προσμονή προσωπικής ωφελείας, αλλά κάτι πολύ ανώτερο και διαφορετικό από τα συνηθισμένα ανθρώπινα μέτρα. Και εξηγεί ο Χριστός τι εννοεί στην συνέχεια: «πλην αγαπάτε τους εχθρούς υμών και αγαθοποιείτε και δανείζετε μηδέν απελπίζοντες διότι έσται ο μισθός υμών πολύς και έσεσθε υιοί του υψίστου». Εάν πράττουμε και ενεργούμε όπως οι πολλοί άνθρωποι, δεν κάνουμε κάτι το ιδιαίτερο η διαφορετικό ώστε να αναμένουμε την χάριν του Θεού. Όταν όμως η εκδήλωση της αγάπης μας ξεπερνά το συνηθισμένο και ωφελιμιστικό κίνητρο, τότε είναι αξιέπαινη και ευρίσκει χάριν ενώπιον του Θεού. Τέτοιου είδους συμπεριφορές και πράξεις αγάπης προσιδιάζουν στους χριστιανούς, διότι αυτοί ως τέκνα του Υψίστου ομοιάζουν σε Αυτόν, καθώς και ο Θεός φανερώνεται «χρηστός επί τους αχαρίστους και πονηρούς».

Αυτό αποτελεί και το βαθύτερο νόημα των λόγων του Χριστού. Για μία ακόμη φορά, ο Κύριος μας καλεί να υπερβούμε τα όριά μας, να ξεπεράσουμε τον εγωισμό και το στενό υπολογιστικό συμφέρον, και να επιδείξουμε ανωτέρα πνευματική συμπεριφορά, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Μία τέτοια συμπεριφορά προϋποθέτει να μπορούμε να αγαπούμε με τρόπο γνήσιο και θυσιαστικό ακόμη και τους εχθρούς μας, ακόμη και εκείνους τους δύστροπους χαρακτήρες που μας δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας, ακόμη και να υπομείνουμε κάποια αδικία εις βάρος μας.

Ο Κύριος μας ζητεί να επιδείξουμε αληθινή αγάπη και γνήσιο ενδιαφέρον για τους άλλους, μιμητές γενόμενοι του Θεού. «Γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων εστί».