Κοίμησις της Θεοτόκου – Αποστολικό Ανάγνωσμα: Φιλιπ. β΄ 5-11 (15-08-2021)

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀδελφοί, τοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ. Διὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι ᾿Ιησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται ὅτι Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος, αν και ήταν Θεός, δε θεώρησε την ισότητά του με το Θεό αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα, πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος· και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου. και μάλιστα θανάτου σταυρικού. Γι’ αυτό και ο Θεός τον ανέβασε πολύ ψηλά και του χάρισε το όνομα που είναι πάνω απ’ όλα τα ονόματα. Κι έτσι, στο όνομα του Ιησού όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν, και κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, για να δοξάζεται έτσι ο Θεός Πατέρας.

Σχολιασμός

Η πιο πάνω αποστολική περικοπή από την προς Φιλιππησίους επιστολή του αποστόλου Παύλου αναφέρεται στην άκρα ταπείνωση του Ιησού Χριστού, η οποία αποτελεί το πρότυπο για κάθε Χριστιανό. Η περικοπή αυτή διαβάζεται κατά τη θεία λειτουργία της εορτής της Κοιμήσεως (15 Αυγούστου) αλλά και του Γενεθλίου της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου).

Ο απόστολος Παύλος τονίζει καταρχάς τη θεότητα του Ιησού Χριστού ονομάζοντάς τον «ίσον» με τον Θεό Πατέρα. Γι’ αυτό και η «κένωσή» του έχει μεγαλύτερη αξία, αφού ενώ είναι ομοούσιος με το Θεό Πατέρα «κένωσε», άδειασε τον εαυτό από την θεότητα του και έγινε ταπεινός άνθρωπος, όμοιος με όλους τους ανθρώπους. Ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος χωρίς αμαρτίες. Όμως η «κένωσή» του έφτασε μέχρι την «άκρα ταπείνωση» που είναι ο σταυρικός θάνατος, αφού «ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ». Εφόσον ο Υιός του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, «εκένωσεν εαυτόν» με την ενανθρώπησή του και κυρίως με τον σταυρικό θάνατό του, ο Θεός τον υπερύψωσε, ώστε όλα τα πλάσματα, τα επίγεια και τα επουράνια και τα καταχθόνια, να δοξάζουν το όνομα του Ιησού Χριστού ως Σωτήρα πάντων.

Η άκρα ταπείνωση του Κυρίου ενώ φαινομενικά ήταν εξευτελισμός, στην πραγματικότητα ήταν δόξα γι’ αυτόν. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος προβάλλοντας το παράδειγμα του Χριστού, καλεί τους πιστούς να μιμηθούν την ταπείνωση του Κυρίου έχοντας την πεποίθηση ότι η ταπεινοφροσύνη δεν οδηγεί στον εξευτελισμό, αλλά χαρίζει δόξα και χάρη θεϊκή (Ιω. Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν πρὸς Φιλιππησίους 7,1). Μάλιστα ο ιερός πατήρ μας θυμίζει τα λόγια του ιδίου του Χριστού που καλεί τους μαθητές του να μιμηθούν την ταπείνωση και την πραότητά του και την υπομονή στους διωγμούς· «Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσι» (Ιω. 15:20), αλλά «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11:29).

Πρότυπο ταπείνωσης και υπακοής δεν είναι μόνο ο Ιησούς Χριστός αλλά και η Παναγία Μητέρα του, το πρόσωπό της οποίας τιμούμε στη σημερινή γιορτή. Η σωτηρία μας οφείλεται στο ταπεινό της φρόνημα και στην υπάκουη αποδοχή της κλήσης να γίνει μητέρα του Θεού: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» (Λουκ. 1,38). Γι’ αυτό και δοξάστηκε πάνω από κάθε πλάσμα του Θεού και αναδείχθηκε «τιμιωτέρα τῶν Χερουβὶμ καὶ ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ». Ατενίζοντας την εικόνα της οι άνθρωποι έχουμε τη βεβαιότητα του αγιασμού του ανθρώπου. Η αγία μορφή της μας φανερώνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο πτώσεις, λάθη, πάθη, ενοχές και αδιέξοδα. Αλλά είναι αγώνας για μετάνοια, ανόρθωση και ανακαίνιση, μια διαρκής πορεία προς την κάθαρση και τον αγιασμό.

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης με ιδιαίτερα εκφραστικό και ποιητικό τρόπο μιλά για τον δοξασμό της Θεοτόκου και τη μεγάλη και αδιάκοπη προσφορά της προς το ανθρώπινο γένος: «Αληθινά, η Παναγία είναι η βοήθειά μας ενώπιον του Θεού και μόνο το όνομά της χαροποιεί την ψυχή. Αλλά κι όλος ο ουρανός κι όλη η γη χαίρονται με την αγάπη της. Αξιοθαύμαστο κι ακατανόητο πράγμα. Ζει στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα τη δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τους φτωχούς κι αγκαλιάζει με την ευσπλαχνία της όλη τη γη κι όλους τους λαούς».

Η «κένωση» και η «άκρα ταπείνωση» του Ιησού Χριστού, όπως επίσης το ταπεινό παράδειγμα της Παναγίας και η συμβολή της στο έργο της σωτηρίας μας αποδεικνύουν ότι κάθε άνθρωπος μέσω της ταπείνωσης και της υπακοής στην αγάπη του Θεού, μπορεί να μετέχει στη χαρά και στη δόξα του Θεού.

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λκ. ι΄ 38-42, ια΄ 27-28

Πρωτότυπο Κείμενο

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, εἰσῆλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς κώμην τινά. γυνὴ δέ τις, ὀνόματι Μάρθα, ὑπεδέξατο αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον αὐτῆς. Καὶ τῇδε ἦν ἀδελφὴ καλουμένη Μαρία, ἣ καὶ παρακαθίσασα παρὰ τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ, ἤκουε τὸν λόγον αὐτοῦ. Ἡ δὲ Μάρθα περιεσπᾶτο περὶ πολλὴν διακονίαν· ἐπιστᾶσα δὲ εἶπε· Κύριε, οὐ μέλει σοι ὅτι ἡ ἀδελφή μου μόνην με κατέλιπε διακονεῖν; εἰπὲ οὖν αὐτῇ ἵνα μοι συναντιλάβηται. Ἀποκριθεὶς δὲ εἶπεν αὐτῇ ὁ ᾿Ιησοῦς· Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾷς καὶ τυρβάζῃ περὶ πολλά, ἑνὸς δέ ἐστι χρεία. Μαρία δὲ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο, ἥτις οὐκ ἀφαιρεθήσεται ἀπ᾿ αὐτῆς. ᾿Εγένετο δὲ ἐν τῷ λέγειν αὐτὸν ταῦτα, ἐπάρασά τις γυνὴ φωνὴν ἐκ τοῦ ὄχλου, εἶπεν αὐτῷ· Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε, καὶ μαστοὶ οὓς ἐθήλασας. Αὐτὸς δὲ εἶπε· Μενοῦνγε μακάριοι οἱ ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, καὶ φυλάσσοντες αὐτόν.

Νεοελληνική Απόδοση

Εκείνον τον καιρό, ο Ιησούς μπήκε σε κά­ποιο χωριό, και τον υποδέχτηκε σπίτι της κάποια γυναίκα που την έλε­γαν Μάρθα. Αυτή είχε μια αδελφή με το όνομα Μαρία, που κάθισε στα πόδια του Ιησού κι άκουγε τη διδασκαλία του. Αντίθετα, η Μάρ­θα δούλευε ασταμάτητα, για να τους περιποιηθεί. Πήγε λοιπόν στον Ιησού και είπε: «Κύριε, δε νοιάζεσαι που η αδελφή μου με άφησε μό­νη και σε περιποιούμαι; Πες της λοιπόν να με βοηθήσει». Κι ο Ιη­σούς της αποκρίθηκε: «Μάρθα, Μάρθα, ασχολείσαι κι αγωνιάς για τόσα πολλά πράγματα, ενώ ένα μόνο χρειάζεται. Αυτό διάλεξε κι η Μαρία, και κανείς δεν πρόκειται να της το αφαιρέσει». Ενώ έλεγε αυτά ο Ιησούς, κάποια γυναίκα από το πλήθος έβγαλε δυνατή φωνή και του είπε: «Χαρά στη μάνα που σε γέννησε και σε θήλασε!» Κι εκείνος είπε: «Πιο πολύ, χαρά σ’ εκείνους που ακούν το λόγο του Θεού και τον εφαρμόζουν!».

Εισαγωγικά

Ολόκληρος ο Χριστιανικός κόσμος εορτάζει σήμερα την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, την μεγαλύτερη από τις θεομητορικές εορτές που καθιέρωσε η εκκλησία προς τιμήν του προσώπου της Παναγίας μας, το λεγόμενο «Πάσχα του Καλοκαιριού».

Τις πρώτες μαρτυρίες για την καθιέρωση της εορτής, αντλούμε κατά τον Ε’ αιώνα, γύρω στην εποχή που συγκλήθηκε η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος της Εφέσου (451μ.Χ), η οποία καθόρισε το Θεομητορικό δόγμα και έγινε αιτία να αναπτυχθεί η τιμή στο πρόσωπο της Θεοτόκου. Για πρώτη φορά εμφανίζεται ο εορτασμός στα Ιεροσόλυμα στις 13 Αυγούστου, ενώ από το 460μ.Χ και μετά αποφασίστηκε η μετάθεση της εορτής για τις 15 Αυγούστου. Η τελετή γινόταν στον περίφημο ναό της Παναγίας που βρισκόταν στην Γεσθημανή, το «ευκτήριο του Μαυρικίου», όπου υπήρχε και ο τάφος της.

Αυτός ο ναός πολύ σύντομα πήρε τον χαρακτήρα του μεγαλυτέρου θεομητορικού προσκυνήματος. Η ακτινοβολία του έγινε αιτία η πανήγυρίς του κατά την 15η Αυγούστου γρήγορα να διαδοθεί σ’ ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο και κατά τον ΣΤ’ με Ζ’ αιώνα να επικρατήσει σε ανατολή και δύση σαν εορτή της Κοιμήσεως, της μεταστάσεως της Θεοτόκου.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο εορτασμός της Κοίμησης της Θεοτόκου περιλαμβάνει κατά πρώτο λόγο το θάνατο και την ταφή της Παναγίας και κατά δεύτερο την ανάσταση και τη μετάστασή της στους ουρανούς.

Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δεν σώζονται πληροφορίες στην Καινή Διαθήκη, αλλά από τις διηγήσεις σημαντικών εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, Μόδεστου Ιεροσολύμων, Ανδρέα Κρήτης, Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, Ιωάννη Δαμασκηνού κ.ά., καθώς και από τα σχετικά τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνολογίας. Στα κείμενα αυτά διασώζεται η «αρχαία και αληθεστάτη» παράδοση της Εκκλησίας  γι’ αυτό το Θεομητορικό γεγονός.

Σχολιασμός

Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, φέτος συνέπεσε ημέρα Κυριακή και έτσι το ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι αυτό το οποίο διαβάζεται πάντοτε στις εορτές της Παναγίας αλλά και στις ακολουθίες του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος τις ημέρες του Δεκαπενταυγούστου.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς από τον οποίο προέρχεται η περικοπή, μας εξιστορεί ένα περιστατικό που έλαβε χώρα κατά την επίσκεψη του Ιησού Χριστού σε κάποιο χωριό το οποίο δεν ονοματίζει, όμως πρόκειται για τη Βηθανία, κοντά στα Ιεροσόλυμα, την πατρίδα του φίλου του Αγίου Λαζάρου και των αδελφών του Μαρίας και Μάρθας. Εκεί λοιπόν γίνεται δεκτός από τις δύο αδελφές στο σπίτι τους, όπου αφού κάθισε να ξεκουραστεί από το ταξίδι της οδοιπορίας, άρχισε να διδάσκει στους ανθρώπους που παρευρίσκονταν επίσης εκεί.

Η Μαρία, αφοσιώθηκε τόσο πολύ στη διδασκαλία του Κυρίου, ώστε συνεπαρμένη κάθισε κοντά του, ακούγοντάς τον, απορροφημένη από τους θεόπνευστους λόγους του. Την ίδια όμως ώρα η Μάρθα με περισσή επιμέλεια, προσπαθούσε να προετοιμάσει για το τραπέζι ό,τι καλύτερο μπορούσε, για να περιποιηθεί τον Διδάσκαλο.  Σε κάποια στιγμή, μη αντέχοντας την ανθρώπινή κούραση, πλησιάζει τον Χριστό και με τολμηρό τρόπο εκφράζει το παράπονό της για την αδελφή της που δεν της δίνει ένα χέρι βοηθείας.

Αναμένοντας πως, ο Κύριος θα παρότρυνε την Μαρία να βοηθήσει, αντ’ αυτού εισπράττει η ίδια επίπληξη για το γεγονός ότι, απασχολείται με πολλά και ποικίλα πράγματα, αχρείαστα. Θεωρεί ο Χριστός ότι, κάποια λιτότητα θα ήταν περισσότερο επιβεβλημένη και για αυτό απευθύνει προς αυτήν αυτό το μάθημα ολιγάρκειας. Ένα όμως είναι το χρήσιμο, της απαντά, η ακρόαση της διδασκαλίας μου. Αυτό διάλεξε η Μαρία, την πνευματική τροφή, η οποία δεν θα της αφαιρεθεί ποτέ.

Είναι καλή η προσφορά και η διακονία, θα πρέπει όμως και να συνοδεύεται από ενδιαφέρον για τα ανώτερα, για την πνευματική τροφή. Δεν απορρίπτει λοιπόν ο Κύριος τη διακονία της Μάρθας, άλλα επαινεί περισσότερο την επιλογή της Μαρίας.

Οι άνθρωποι σήμερα, πολλές φορές, σπάνια μένουμε ευχαριστημένοι μ’ αυτά που έχουμε. Δεν αναπαυόμαστε, αλλά θέλουμε περισσότερα και καλύτερα. Και έτσι αρχίζει μία μέριμνα για την απόκτηση εκείνων που δεν έχουμε και επιζητούμε, με αποτέλεσμα να μην χαιρόμαστε ποτέ για αυτά που κατέχουμε, αλλά συνεχώς να αγχωνόμαστε και να στενοχωριόμαστε για αυτά που δεν έχουμε.

Το να προσδιορίσει και να ιεραρχήσει ο άνθρωπος τα «αναγκαία» είναι μια ολόκληρη διαδικασία που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες εξωγενείς, αλλά και ενδογενείς. Μεγαλύτερη προσφορά μας προς τον Θεό είναι πρώτον να εντρυφούμε στο θείο λόγο του και έπειτα το να διακονούμε στα έργα της αγάπης. Βέβαια όλοι μας, είμαστε υποχρεωμένοι καθημερινά να επιτελούμε και τα βιοτικά μας έργα για τη δική μας προσωπική ζωή, αλλά και αυτή της οικογένειάς μας, διαφορετικά δεν μπορούμε να ζήσουμε. Όλα αυτά θα τα κάνουμε και μάλιστα σωστά, με επιμέλεια και προθυμία, όλα προς δόξαν Θεού. Όχι όμως με υπερβολή. Να μη δίνουμε όλο το είναι μας σ’ αυτά παραμελώντας όμως έτσι την ψυχή μας.

Στη συνέχεια της ευαγγελικής περικοπής, καθώς μιλούσε ο Κύριος στα πλήθη, κάποια γυναίκα ενθουσιασμένη από τη διδασκαλία του φώναξε με χαρά — Μακαρία είναι η κοιλία που σε βάστασε, η μητέρα που σε γέννησε και σε έθρεψε. Και ο Κύριος της απαντά:— Πράγματι μακαρία είναι η μητέρα μου! Μακάριοι είναι εκείνοι που ακούν τον λόγο του Θεού και τον εφαρμόζουν στη ζωή τους.

Με τους λόγους του αυτούς ο Κύριος μακαρίζει διπλά τη μητέρα του. Διότι, επιβεβαιώνοντας τον μακαρισμό της γυναίκας εκείνης, μακαρίζει την Θεοτόκο όχι μόνο διότι αξιώθηκε να γίνει μητέρα του, άλλα και διότι περισσότερο από κάθε άλλον άνθρωπο φύλαξε μέσα της τον λόγο του Θεού και τον τήρησε στη ζωή της. Γι’ αυτό γενεές γενεών μακαρίζουμε την Θεοτόκο, όπως η ίδια η Παναγία μας προφήτευσε: «ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί.» (Λουκ. 1: 48). Την μακαρίζουμε, όχι μόνο διότι αξιώθηκε να γίνει Θεοτόκος, άλλα και διότι, φυλάσσοντας σ’ όλη τη ζωή της τον λόγο του Θεού, ακτινοβόλησε με την υπέρλαμπρη αρετή της και έγινε τιμιωτέρα και ενδοξοτέρα των αγγέλων. Έγινε το παράδειγμα για όλους μας. Παράδειγμα ταπεινώσεως και υπακοής και αγνότητας. Και μας καλεί με την αγία ζωή της να τη μιμηθούμε μελετώντας και εφαρμόζοντας τον λόγο του Θεού και να την ακολουθήσουμε στον βίο της αρετής και της χάριτος. Αμήν.

Κοίμησις της Θεοτόκου – Θεία Λειτουργία στην Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Κύκκου. (Ζωντανή μετάδοση) (15/08/2021 07:30 EEST – Live HD)

https://imkykkou.org.cy/archives/11350
https://youtu.be/4PrculC82bs

Διαδικτυακή πύλη Ιεράς Μητρόπολης Κύκκου και Τηλλυρίας:
https://imkykkou.org.cy/
https://kykkos.org.cy
https://imkykkou.org.cy/archives/11350

Κανάλι Ιεράς Μητρόπολης Κύκκου και Τηλλυρίας στο YouTube:
https://www.youtube.com/mkykkou
https://youtu.be/4PrculC82bs (Full HD)

Ι. Μ. Κύκκου Facebook Live:
https://www.facebook.com/ImKykkou/live/