Αποστολικό Ανάγνωσμα: Πράξεις των Αποστόλων θ’ 32 – 42

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, ἐγένετο Πέτρον διερχόμενον διὰ πάντων κατελθεῖν καὶ πρὸς τοὺς ἁγίους τοὺς κατοικοῦντας Λύδδαν. Εὗρε δὲ ἐκεῖ ἄνθρωπόν τινα Αἰνέαν ὀνόματι, ἐξ ἐτῶν ὀκτὼ κατακείμενον ἐπὶ κραβάττῳ, ὃς ἦν παραλελυμένος. Καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ Πέτρος΄ Αἰνέα, ἰᾶταί σε ᾽Ιησοῦς Χριστός· ἀνάστηθι καὶ στρῶσον σεαυτῷ. Καὶ εὐθέως ἀνέστη. Καὶ εἶδον αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες Λύδδαν καὶ τὸν Σάρωνα, οἵτινες ἐπέστρεψαν ἐπὶ τὸν Κύριον. ᾽Εν ᾽Ιόππῃ δέ τις ἦν μαθήτρια ὀνόματι Ταβιθά, ἣ διερμηνευομένη λέγεται Δορκάς· αὕτη ἦν πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καὶ ἐλεημοσυνῶν ὧν ἐποίει. Ἐγένετο δὲ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἀσθενήσασαν αὐτὴν ἀποθανεῖν· λούσαντες δὲ [αὐτὴν] ἔθηκαν ἐν ὑπερῴῳ. Ἐγγὺς δὲ οὔσης Λύδδης τῇ ᾽Ιόππῃ οἱ μαθηταὶ ἀκούσαντες ὅτι Πέτρος ἐστὶν ἐν αὐτῇ ἀπέστειλαν δύο ἄνδρας πρὸς αὐτὸν παρακαλοῦντες, μὴ ὀκνῆσαι διελθεῖν ἕως αὐτῶν. Ἀναστὰς δὲ Πέτρος συνῆλθεν αὐτοῖς· ὃν παραγενόμενον ἀνήγαγον εἰς τὸ ὑπερῷον, καὶ παρέστησαν αὐτῷ πᾶσαι αἱ χῆραι κλαίουσαι καὶ ἐπιδεικνύμεναι χιτῶνας καὶ ἱμάτια ὅσα ἐποίει μετ᾽ αὐτῶν οὖσα ἡ Δορκάς. Ἐκβαλὼν δὲ ἔξω πάντας ὁ Πέτρος καὶ θεὶς τὰ γόνατα προσηύξατο, καὶ ἐπιστρέψας πρὸς τὸ σῶμα εἶπεν, Ταβιθά, ἀνάστηθι. Ἡ δὲ ἤνοιξεν τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῆς, καὶ ἰδοῦσα τὸν Πέτρον ἀνεκάθισε. Δοὺς δὲ αὐτῇ χεῖρα ἀνέστησεν αὐτήν, φωνήσας δὲ τοὺς ἁγίους καὶ τὰς χήρας παρέστησεν αὐτὴν ζῶσαν. Γνωστὸν δὲ ἐγένετο καθ᾽ ὅλης [τῆς] ᾽Ιόππης, καὶ ἐπίστευσαν πολλοὶ ἐπὶ τὸν Κύριον.

Κηρυγμα κ. Νίκου Νικολαΐδη στον Ιερο Ναο Αγιου Προκοπιου Μετοχιο Ιεράς Μονής Κυκκου.
Ομότιμου Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
και Καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Κυριακή του Παραλύτου – 10 Μαΐου 2020

Νεοελληνική Απόδοση

Περνώντας ο Πέτρος απ’ όλες αυτές τις εκκλησίες, κατέβηκε και στους χριστιανούς που κατοικούσαν στην Λύδδα. Εκεί βρήκε κάποιον άνθρωπο που λεγόταν Αινέας. Αυτός ήταν οκτώ χρόνια κατάκοιτος, επειδή ήταν παράλυτος. Ο Πέτρος του είπε: «Αινέα, σε γιατρεύει ο Ιησούς Χριστός. Σήκω και στρώσε το κρεββάτι σου». Και αυτός αμέσως σηκώθηκε. Όλοι όσοι κατοικούσαν στην Λύδδα και στον Σάρωνα τον είδαν και δέχτηκαν τον Ιησού για Κύριό τους. Στην Ιόππη ήταν μια μαθήτρια που την έλεγαν Ταβιθά – στα ελληνικά σημαίνει «Δορκάδα». Αυτή είχε κάνει πολλές αγαθοεργίες και ελεημοσύνες. Εκείνες τις μέρες συνέβη να αρρωστήσει και να πεθάνει. Την έλουσαν, λοιπόν, και την έβαλαν στο ανώγειο. Η Λύδδα ήταν κοντά στην Ιόππη και όταν οι μαθητές άκουσαν ότι ο Πέτρος ήταν εκεί, του έστειλαν δύο άνδρες και τον παρακαλούσαν να πάει σ’ αυτούς όσο γίνεται πιο γρήγορα. Αυτός ξεκίνησε και πήγε μαζί τους. Μόλις έφτασε, τον ανέβασαν στο ανώγειο. Αμέσως τον περικύκλωσαν όλες οι χήρες κλαίγοντας και δείχνοντάς του τα ρούχα που είχε φτιάξει γι’ αυτούς η Δορκάδα όσο ζούσε. Ο Πέτρος τότε τους έβγαλε όλους έξω, γονάτισε και προσευχήθηκε. Κατόπιν γύρισε στη νεκρή και της είπε: «Ταβιθά, σήκω πάνω». Αυτή άνοιξε τα μάτια της, κι όταν είδε τον Πέτρο ανασηκώθηκε. Ο Πέτρος της έδωσε το χέρι του και τη σήκωσε. Ύστερα φώναξε τους πιστούς και τις χήρες και τους την παρουσίασε ζωντανή. Αυτό έγινε γνωστό σ’ όλη την Ιόππη, και πολλοί πίστεψαν στον Κύριο.

Εξουσία προς τους Αποστόλους να τελούν θαύματα

Η αποστολική περικοπή της Κυριακής του Παραλύτου, περικοπή παρμένη από τις Πράξεις των Αποστόλων, περιγράφει την επιτέλεση δύο θαυμάτων κατά τη διέλευση του Πέτρου από την περιοχή της Λύδδας, της Ιόππης και του Σάρωνα. Αυτή η πράξη, της τέλεσης θαυμάτων από τον Απόστολο Πέτρο στην προκειμένη περίπτωση και τους άλλους Αποστόλους κατ’ επέκταση, έρχεται ως συνέχεια των θαυμάτων του Ιησού Χριστού και ως πραγμάτωση της εντολής του Κυρίου κατά την παράδοση της Αποστολικής αξίας. Μέρος της αποστολικής αυτής αξίας είναι και η θεραπεία ασθενών και η τέλεση θαυμάτων, «Πορευόμενοι δε κηρύσσετε λέγοντες ότι ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών. Ασθενούντας θεραπεύετε, λεπρούς καθαρίζετε, νεκρούς εγείρετε, δαιμόνια εκβάλλετε, δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δώτε» (Μτθ. 10:7-8), καθώς επίσης «και έχειν εξουσίαν θεραπεύειν τας νόσους και εκβάλλειν τα δαιμόνια» (Μρκ. 3:15). Ο Χριστός έδωσε την εξουσία στους Αποστόλους να τελούν θαύματα στο όνομά του και στο όνομα του ουράνιου Πατέρα, καθιστώντας και με αυτό τον τρόπο, τους Αποστόλους συνεχιστές του θείου έργου Του. Με την τέλεση θαυμάτων γίνονται οι άμεσοι σύνδεσμοι του ουρανού και της γης. Οι δίοδοι, διαμέσου των οποίων ενεργεί η χάρη του Τριαδικού Θεού στον κόσμο. Θαύμα θεωρείτε η θεραπεία διαφόρων ασθενειών (θεραπεία λεπρού και παραλύτου Μτθ. 8:1-17, θεραπεία τυφλού Λκ. 18:35-43), ο δαμασμός στοιχείων της φύσεως (διαχωρισμός Ερυθράς θάλασσας από το Μωϋσή (Έξοδος 14:15-31), κατευνασμός κυμάτων από το Χριστό, Λκ. 8:22-25), η Ανάσταση νεκρών (Ανάσταση Λαζάρου Ιω. 11:1-44 , Ανάσταση υιού χήρας Ναΐν Λκ.7:11-17, Ανάσταση του υιού της χήρας από τον προφήτη Ηλία Γ’ Βασιλειών 17:18-24), εξορκισμός δαιμονικών πνευμάτων (Λκ. 11:14-23), ο πολλαπλασιασμός των άρτων και των ψαριών με αποτέλεσμα τον χορτασμό των πέντε χιλιάδων (Λκ. 9:10-17). Το θέμα της Ανάστασης των νεκρών έχει εξέχουσα θέση στη Αγία Γραφή.

Ομοιότητα του θαύματος της ανάστασης της Ταβιθάς, με την ανάσταση της κόρης του Ιάειρου

Η περιγραφή του θαύματος της ανάστασης της Ταβιθάς από τον Απόστολο Πέτρο, ομοιάζει κατά πολύ με την περιγραφή του θαύματος της ανάστασης της κόρης του Ιάειρου από το Χριστό (Μρκ. 5:21-24, 35-43). Και στις δύο περιπτώσεις, της θεραπείας του Αινέα και της ανάστασης της Ταβιθάς, ο Απ. Πέτρος χρησιμοποιεί το ίδιο ρήμα. Στον Αινέα λέει «ανάστηθι και στρώσον σεαυτώ» (Πρξ. 9:34) και στην άλλη περίπτωση «Ταβιθά,ανάστηθι» (Πρξ. 9:40). Διαπιστώνουμε ότι και ο Χριστός χρησιμοποιεί παρόμοια ορολογία, για παράδειγμα στη σημερινή ευαγγελική περικοπή της θεραπείας του Παραλύτου που λέει στον παράλυτο «έγειρον, άρον τον κράββατόν σου και περιπάτει» (Ιω. 5:8) και στην περίπτωση της ανάστασης της κόρης του Ιάειρου «ταλιθά κούμι ό εστί μεθερμηνευόμενον, το κοράσιον σοι λέγω, έγειρε» (Μρκ. 5:41). Η χρησιμοποιηθείσα ορολογία παραπέμπει στο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου, δηλαδή η αιτία τέλεσης θαυμάτων και το αποτέλεσμά τους έχει άμεση σχέση με το γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Όλα τα θαύματα που επιτελούνταν από το Χριστό ήταν προτυπώσεις της Αναστάσεως Του, εξ’ ου και η συγκεκριμένη ορολογία. Στη μετά την Ανάσταση του Κυρίου περίοδο, κατά την οποία οι Απόστολοι κήρυτταν και δίδασκαν το λόγο του Θεού τελώντας θαυμαστά γεγονότα, η ορολογία καταγραφής του θαύματος αλλάζει και προδηλώνει ξεκάθαρα την Ανάσταση του Κυρίου.

Τα κοινά σημεία μεταξύ των δύο γεγονότων είναι τα εξής, όπως στο θαύμα της ανάστασης της κόρης του Ιάειρου ο Χριστός έβγαλε έξω από το χώρο που βρισκόταν το σώμα της νεαρής, τους πάντες και άφησε μόνο τους γονείς της και τους τρεις μαθητές που τον συνόδευαν, Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη, έτσι και ο Απ. Πέτρος βγάζει έξω όσους βρίσκονταν και θρηνούσαν για το χαμό της Δορκάδας και μένει μόνος του. Οι ενέργειες που κάνει ο Απ. Πέτρος θυμίζουν κατά πολύ τις ενέργειες του Χριστού στο αναφερόμενο γεγονός, για παράδειγμα, όπως γονατίζει ο Χριστός και μιλά στο κορίτσι, έτσι και ο Απ. Πέτρος γονατίζει, προσεύχεται και απευθύνεται προς τη Δορκάδα και της μιλά. Ακόμη όπως ο Χριστός κάνει την κίνηση του χεριού και ανασηκώνει τη νεαρή, έτσι και ο Απ. Πέτρος παίρνει από το χέρι τη Δορκάδα και τη βοηθά να ανασηκωθεί. Και στις δύο περιπτώσεις γίνεται η παρουσίαση του αναστημένου προσώπου στους οικείους του από το Χριστό και τον Απόστολο Πέτρο σε κάθε περίπτωση αντίστοιχα.

Ομοιότητα ανάστασης Ταβιθάς με την ανάσταση του υιού της χήρας από τον προφήτη Ηλία

Η διήγηση, του θαύματος της ανάστασης της Ταβιθάς από τον Απόστολο Πέτρο, θυμίζει κατά πολύ την αποτύπωση του θαύματος της ανάστασης του υιού της χήρας από τον προφήτη Ηλία (Γ’ Βασιλειών 17:18-24). Ομοιάζουν σε πολλά σημεία οι δύο διηγήσεις. Ο προφήτης Ηλίας τελεί το θαύμα σε χώρο όπου βρίσκεται μόνος με το σώμα του νεαρού, όπως ακριβώς έκανε και ο Απόστολος Πέτρος με την Ταβιθά. Ο προφήτης Ηλίας προσεύχεται στο Θεό για να επιτρέψει την επιστροφή της ψυχής του παιδιού στο νεκρό του σώμα, όπως παρόμοια πράττει και ο Απ. Πέτρος προσευχόμενος για την ψυχή της Δορκάδας. Μετά την έγερση του νεαρού παιδιού ο προφήτης παρουσιάζει αναστημένο το παιδί στη μητέρα του για να πιστοποιήσει το χαρμόσυνο γεγονός, όπως ακριβώς έγινε και η παρουσίαση της Ταβιθάς στους παρευρισκομένους που θρηνούσαν το χαμό της.

Ανάσταση υιού της χήρας από τον Προφήτη Ηλία – Ανάσταση Εύτυχου από τον Απόστολο Παύλο (Πρξ. κ’ 7-12)

Όπως και πιο πάνω, τα δύο αυτά γεγονότα συγκλίνουν αρκετά σε πολλά σημεία. Οι διηγήσεις τους ομοιάζουν κατά πολύ. Το γεγονός της ανάστασης του Εύτυχου από τον Απόστολο Παύλο συμπίπτει με την παραμονή και φιλοξενία του Απ. Παύλου στο συγκεκριμένο σπίτι, όπως ακριβώς έγινε και με τη φιλοξενία και παραμονή του προφήτη Ηλία στο σπίτι της χήρας. Με την γνωστοποίηση του θανάτου του Εύτυχου ο Απ. Παύλος «επέπεσεν αυτώ και συμπεριλαβών» (Πρξ. 20:10), όπως και ο προφήτης Ηλίας «και έλαβεν αυτόν εκ του κόλπου αυτής» (Γ΄ Βασιλειών 17:19). Οι ενέργειες και των δύο προσώπων, προδηλώνουν άμεσο ενδιαφέρον προς τα παθόντα πρόσωπα. Ακόμη ένα κοινό στοιχείο μεταξύ των διηγήσεων, όπως και στις πιο πάνω αναφερόμενες περιπτώσεις, και στην περίπτωση του Εύτυχου γίνεται παρουσίαση του αναστημένου προσώπου προς τους παρευρισκομένους για πιστοποίηση του θαυμαστού αυτού γεγονότος.

Καθ’ όλη την επίγεια δράση του, ο Ιησούς Χριστός επιτελούσε διάφορα θαύματα. Αυτή την εξουσία της θαυματουργίας τη μετέδωσε και στους Αποστόλους και στη συνέχεια οι Απόστολοι τη μετέδωσαν στην Εκκλησία. Ωστόσο υπάρχουν και διάφορα μαγικά ή και ανεξήγητα φαινόμενα τα οποία επιτελούνται με τη συνεργεία του διαβόλου, όπως μαγείες, επικλήσεις πνευμάτων κλπ. Για να μπορούμε να διακρίνουμε τα θαύματα του Θεού ή κατά την αγιογραφική ορολογία τα «σημεία» του Θεού από τις δαιμονικές ενέργειες, πρέπει να εντοπίζουμε ορισμένα γενικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Ένα θαύμα για να θεωρηθεί «σημείο του Θεού» πρέπει καταρχήν το άτομο το οποίο θα επηρεαστεί από αυτό να έχει Πίστη, που είναι και το πιο βασικό χαρακτηριστικό (λ.χ. στη θεραπεία της κόρης της Σαμαρείτιδας ο Χριστός της λέει «η πίστη σου σέσωκέ σε» διότι όπως αναφέρει και ο Κύριος «εάν έχητε πίστιν ως κόκκον σινάπεως, ερείτε τω όρει τούτω» Μτθ. 17:20), και έπειτα: α) να επιτελείται στο όνομα του Ιησού Χριστού, β) να οδηγεί τον άνθρωπο στη μετάνοια και στην αλλαγή ζωής και γ) να είναι πράξεις αγάπης και όχι επίδειξης.

Οι διηγήσεις τέλεσης θαυμάτων στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη συμπίπτουν κατά πολύ ως προς τον τρόπο παρουσίασης του γεγονότος. Θα λέγαμε ότι υπάρχει ένας «τύπος» – εάν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι υπάρχει τέτοια συγκεκριμένη τυπική διάταξη τέλεσης θαύματος. Η επιτέλεση της θεραπείας από το Χριστό και τους Αποστόλους γινόταν με την επίθεση των χεριών στα ασθενή πρόσωπα είτε με μόνο την εκφορά λόγου (για παράδειγμα η θεραπεία του Παραλύτου επιτελέστηκε με την εκφορά λόγου από το Χριστό «λέγει αυτώ ο Ιησούς έγειρε, άρον τον κράββατόν σου και περιπάτει», Ιω. 5:8, ενώ το θαύμα της θεραπείας του τυφλού της Βησθαϊδάς το τέλεσε με την επίθεση των χεριών Του στον ασθενή Μρκ. 8:22-26).

Αυτή η τακτική της επίθεσης των χεριών και διαμέσου αυτού να διαχέεται η χάρη του Θεού, πέρασε και στη λειτουργική χρήση της Εκκλησίας. Για παράδειγμα κατά το μυστήριο της ιεροσύνης ο Αρχιερέας θέτει το χέρι του στο κεφάλι αυτού που θα χειροτονηθεί, στο μυστήριο της εξομολογήσεως ο πνευματικός για να παράσχει άφεση αμαρτιών θέτει το χέρι του επί το μετανοούντα και πολλά άλλα.

Η τέλεση θαυμάτων από τον Απόστολο Πέτρο και τους άλλους Αποστόλους, αποκαλύπτει τη δύναμη του αναστάντος Χριστού. Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός ενεργεί διαμέσου των αποστόλων και οι ίδιοι οι απόστολοι χρησιμοποιούν το όνομά του για να επιτελέσουν κάποιο θαύμα, όπως για παράδειγμα όταν ο Απόστολος Πέτρος θεράπευσε τον εκ γενετής χωλό του είπε «εν τω ονόματι Ιησού Χριστού του Ναζωραίου έγειρε και περιπάτει» (Πρξ. 3:6).

Κάθε θαύμα είναι η ενθύμηση της εγκαθίδρυσης της βασιλείας του Θεού στη γη. Είναι η ένδειξη της νέας κατάστασης που δημιουργείται μετά και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού. Στους Μακαρισμούς του ήχου της ημέρας – της Κυριακής του Παραλύτου – αναφέρεται το εξής «Αναστάς εκ των νεκρών, συνεξανέστησας ημάς εκ των παθών», δηλαδή «Εσύ που αναστήθηκες από τους νεκρούς (=που κατεπάτησες τα δεσμά του θανάτου), ανέστησες μαζί και εμάς από τη δουλεία των παθών». Αυτό ακριβώς συμβαίνει με την επιτέλεση ενός θαυμαστού γεγονότος. Μας υπενθυμίζεται η αποτελεσματική απόληξη της Ανάστασης του Χριστού. Με την επιτέλεση ενός θαύματος γίνεται η καταπάτηση της δουλείας των παθών και η ρήξη των δεσμών της αμαρτίας. Η επιτέλεση θαυμάτων από το Χριστό ερχόταν ως άμεσο συνεπακόλουθο της ιδιότητάς του ως του Δημιουργού μας και του «ιατρού των ψυχών και των σωμάτων ημών».

Οποιοσδήποτε μπορεί να θέσει κανείς το εξής ερώτημα: «Θαύματα επιτελούνταν μόνοκατά την αποστολική περίοδο που χρονικά ήταν κοντά στην εποχή δράσης του Ιησού και του γεγονότος της Ανάστασης ή επιτελούνται και στις μέρες μας;» Η απάντηση είναι προφανής. Και βεβαίως επιτελούνται στις μέρες μας θαύματα, απλά εμείς πολλές φορές δεν είμαστε σε θέση να τα διακρίνουμε και να τα ξεχωρίζουμε. Χρειάζεται διάκριση, άσκηση και πνευματική ενάργεια για να αντιληφθούμε το θαύμα. Ένα και σημαντικό να μας μένει μόνο, κάθε θαύμα είναι εκδήλωση και σημείο της βασιλείας του Θεού στη γη που προήλθε με τη δύναμη της ανάστασης του Χριστού.

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ιω. ε’ 1-15

Πρωτότυπο Κείμενο

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα. Ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρα, ἡ ἐπιλεγομένη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἔχουσα. Ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν. Ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι. Ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. Τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; Ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγὼ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει. Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. Καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρε τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει. Ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ. Ἔλεγον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ· Σάββατόν ἐστιν· οὐκ ἔξεστί σοι ἆραι τὸν κράβαττον. Ἀπεκρίθη αὐτοῖς· Ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· Ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. Ἠρώτησαν οὖν αὐτόν· Τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰπών σοι, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει; ὁ δὲ ἰαθεὶς οὐκ ᾔδει τίς ἐστιν· Ὁ γὰρ Ἰησοῦς ἐξένευσεν ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπῳ. Μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἴδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται. Ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀνήγγειλε τοῖς Ἰουδαίοις ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ.

Νεοελληνική Απόδοση

Εκείνο τον καιρό, ο Ιησούς ανέβηκε στα Ιεροσόλυμα. Κοντά στην προβατική πύλη, στα Ιεροσόλυμα, υπάρχει μια δεξαμενή με πέντε στοές, που εβραϊκά ονομάζεται Βηθεσδά. Σ΄ αυτές τις στοές κείτονταν πολλοί άρρωστοι, τυφλοί, κουτσοί, παράλυτοι, που περίμεναν να αναταραχθεί το νερό· γιατί, από καιρό σε καιρό, ένας άγγελος Κυρίου κατέβαινε στη δεξαμενή κι ανατάραζε τα νερά· όποιος, λοιπόν, έμπαινε πρώτος μετά την αναταραχή του νερού, αυτός γινόταν καλά, όποια κι αν ήταν η αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε. Εκεί ήταν κι ένας άνθρωπος, άρρωστος τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια. Όταν τον είδε ο Ιησούς κατάκοιτο, τον ρώτησε: «Θέλεις να γίνεις καλά;» Ήξερε πως ήταν έτσι για πολύν καιρό. «Κύριε», του αποκρίθηκε ο άρρωστος, «δεν έχω κανέναν να με βάλει στη δεξαμενή μόλις αναταραχτούν τα νερά· έτσι, ενώ εγώ προσπαθώ να πλησιάσω μόνος μου, πάντοτε κάποιος άλλος κατεβαίνει στο νερό πριν από μένα». Ο Ιησούς του λέει: «Σήκω πάνω, πάρε το κρεβάτι σου και περπάτα». Κι αμέσως ο άνθρωπος έγινε καλά, σήκωσε το κρεβάτι του και περπατούσε. Η μέρα που έγινε αυτό ήταν Σάββατο. Έλεγαν, λοιπόν, οι Ιουδαίοι άρχοντες στο θεραπευμένο: «Είναι Σάββατο, και δεν επιτρέπεται να σηκώνεις το κρεβάτι σου». Αυτός όμως τους απάντησε: «Εκείνος που μ΄ έκανε καλά, εκείνος μου είπε πάρε το κρεβάτι σου και περπάτα». Τον ρώτησαν: «Ποιος είναι ο άνθρωπος που σου είπε πάρε το και περπάτα;» Ο θεραπευμένος όμως δεν ήξερε να πει ποιος ήταν, επειδή ο Ιησούς είχε φύγει απαρατήρητος εξαιτίας του πλήθους που ήταν μαζεμένο εκεί. Αργότερα ο Ιησούς τον βρήκε στο ναό και του είπε: «Βλέπεις, έχεις γίνει καλά· από ΄δω και πέρα μην αμαρτάνεις, για να μην πάθεις τίποτα χειρότερο». Ο άνθρωπος έφυγε αμέσως κι ανάγγειλε στους Ιουδαίους άρχοντες ότι ο Ιησούς ήταν αυτός που τον γιάτρεψε.

Ασθένεια και Αμαρτία

Η διήγηση του θαύματος της θεραπείας του παραλύτου της Βηθεσδά αποτελεί ένα από τα θαύματα τα οποία έχει επιτελέσει ο Χριστός. Μέσα από την περιγραφή του θαύματος αυτού λαμβάνουμε αρκετές πληροφορίες, οι οποίες μας βοηθούν να κατανοήσουμε το πότε και το που πραγματοποιήθηκε το θαύμα αυτό. Το θαύμα αυτό πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας ιουδαϊκής θρησκευτικής γιορτής, γι’ αυτό ο Χριστός πήγε στα Ιεροσόλυμα. Προσοχής τυγχάνει το γεγονός ότι το θαύμα αυτό γίνεται κατά την ημέρα του Σαββάτου. Ο Ιησούς Χριστός έρχεται αρκετές φορές σε σύγκρουση με τους Γραμματείς και Φαρισαίους με αφορμή την κατάργηση της αργίας του Σαββάτου. Πιο συγκεκριμένα το θαύμα αυτό γίνεται στη δεξαμενή που στα Εβραϊκά ονομάζεται Βηθεσδά, με πέντε στοές και η οποία βρίσκεται κοντά στην προβατική πύλη της πόλης. Εκεί λοιπόν, βρισκόταν ένας άνθρωπος ασθενής ανάμεσα σε πολλούς άλλους ασθενείς, οι οποίοι περίμεναν έναν άγγελο Κυρίου, ο οποίος κατέβαινε στη δεξαμενή και τάραζε τα νερά της και όποιος έμπαινε πρώτος μετά την αναταραχή του νερού θεραπευόταν από όποια αρρώστια έπασχε. Ο άνθρωπος αυτός βασανιζόταν από την ασθένεια του για τριάντα οχτώ ολόκληρα χρόνια. Αυτόν τον άνθρωπο θεραπεύει ο Ιησούς και του λέει: «ίδε, υγιής γέγονας ˙ μηκέτι αμάρτανε, ίνα μη χείρον σοί τι γένηται», δηλαδή βλέπεις, έχεις γίνει καλά ˙ από δω και πέρα μην αμαρτάνεις, για να μην πάθεις τίποτα χειρότερο.

Μέσα από το λόγο του Χριστού προς τον παραλυτικό της Βηθεσδά «ίδε υγιής γέγονας˙ μηκέτι αμάρτανε», φαίνεται καθαρά ότι η ασθένεια από την οποία υπέφερε σχετίζεται άμεσα με την αμαρτία. Φαίνεται ότι για την ασθένεια τoυ έφερε ο ίδιος μια προσωπική ευθύνη, ένεκα προηγούμενων αμαρτωλών πράξεων του. Η σωματική θεραπεία αποτελεί το ορατό σημείο φανέρωσης της αόρατης άφεσης των αμαρτιών, της οποίας έτυχε ο παραλυτικός. Ένα άλλο παράδειγμα το οποίο μας φανερώνει τη σχέση της ασθένειας με την αμαρτία αποτελεί το περιστατικό της θεραπείας του παραλύτου στην Καπερναούμ. Εκεί ο Χριστός βλέποντας την επιμονή και την πίστη των ανθρώπων που μετέφεραν τον παραλυτικό του είπε: «σου έχουν συγχωρηθεί οι αμαρτίες σου». Κατόπιν του είπε «σήκω, πάρε το κρεβάτι σου και πήγαινε στο σπίτι σου». Και οι δύο αυτές περιπτώσεις μας φανερώνουν ότι η ασθένεια πολλές φορές είναι στενά συνδεδεμένη με την αμαρτία.

Υπάρχουν όμως και ασθένειες οι οποίες αποτελούν αφορμή για να δοξαστεί ο Θεός. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί η θεραπεία από τον Χριστό του εκ γενετής τυφλού. Εκεί ο Χριστός σε ερώτηση των μαθητών του αν αμάρτησε αυτός ή οι γονείς του και γεννήθηκε τυφλός ˙ τους απαντά ότι ούτε αυτός αμάρτησε ούτε οι γονείς του, αλλά γεννήθηκε τυφλός για να φανερωθεί η δύναμη των έργων του Θεού πάνω σ’ αυτόν. Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι η αμαρτία έχει μπει για καλά στο εσωτερικό του ανθρώπου και αντιστρατεύεται το νόμο του Θεού. Λειτουργεί σαν ένας άλλος νόμος ο οποίος κυριαρχεί στην ύπαρξη μας και μας κάνει αιχμάλωτους της. Η ασθένεια και ο θάνατος μπήκαν στον κόσμο μέσω της αμαρτίας. Η παράβαση την οποία έκανε ο Αδάμ, ο οποίος αποτελούσε προτύπωση του μελλοντικού γενάρχη, είχε σαν συνέπεια το θάνατο όλων. Η αμαρτία και οι συνέπειες της καταργούνται από τον Ιησού Χριστό ο οποίος θα γίνει η αιτία να κυριαρχήσουν μέσα στην αληθινή ζωή όσοι αποδέχονται την άφθονη χάρη του Θεού και τη δωρεά της λύτρωσης.

Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Θεού με την προοπτική να ξεπεράσει τα όρια της φθοράς και του θανάτου. Οι πατέρες της Εκκλησίας μας, τονίζουν ότι «ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός». Ο άνθρωπος όμως με τη διάπραξη του προπατορικού αμαρτήματος μπήκε στο νόμο της φθοράς και του θανάτου. Έτσι η ασθένεια έχει τη ρίζα της στην πτώση του ανθρώπου. Οι αιτίες που ευνοούν τις διάφορες ασθένειες στον άνθρωπο πολλές φορές είναι ηθικές και σχετίζονται με τις διαφορές παρεκτροπές τις οποίες δημιουργεί στη ζωή του. Για παράδειγμα όταν ένας άνθρωπος ζει στην ασωτία, στο ξενύχτι και το ποτό δημιουργεί κάποιες συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσονται διάφορες ασθένειες. Μια άλλη αιτία αποτελεί η μανιώδης μέριμνα, την οποία επιδεικνύουν πολλοί άνθρωποι, για την απόκτηση υλικών αγαθών και η οποία σιγά – σιγά καταβάλλει τον άνθρωπο οδηγώντας τον στην ασθένεια. Η μεγάλη τεχνολογική ανάπτυξη και η ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου, θα έπρεπε να κάνουν τους σημερινούς ανθρώπους τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Παρόλα αυτά οι σημερινοί άνθρωποι υποφέρουν πιο πολύ από αρρώστιες, οι οποίες ήταν ίσως άγνωστες σε προηγούμενα χρόνια, ενώ τώρα είναι πολύ διαδεδομένες. Υπάρχουν και ασθένειες οι οποίες οφείλονται σε σφάλματα και ανθρώπινες ατέλειες.

Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας το οποίο προκαλεί διάφορες ασθένειες είναι η στενοχώρια και το άγχος. Μέσα από το συνεχές άγχος και τη στενοχώρια ο άνθρωπος γίνεται φιλάσθενος. Πολλές φορές ο Θεός επιτρέπει άνθρωποι υγιείς να πέφτουν σε μια ασθένεια για να αποφύγουν μια χειρότερη πνευματική αμαρτία όπως την υπερηφάνεια. Τέτοιο παράδειγμα είναι ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος ομολογεί ότι η ασθένεια από την οποία υπέφερε είχε ως στόχο να τον κρατά στην ταπείνωση. «εδόθη μοι σκόλοψ τη σαρκί, άγγελος σατάν ίνα με κολαφίζη ίνα μη υπεραίρωμαι» ( Κορ. Β’ 12,7). Η αρρώστια η οποία παραχωρείται από το Θεό είναι για να δοκιμασθούμε. Ο σοφός Σολομώντας λέγει « ως χρυσόν εν χωνευτηρίω εδοκίμασεν αυτούς, και ως ολοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αυτούς» (Σοφ. Σολομ. 3,6). Μέσα από τη δοκιμασία μιας ασθένειας, ο άνθρωπος έρχεται πιο κοντά στο Θεό και μέσα από την υπομονή την οποία επιδεικνύει αποθηκεύει ουράνιο μισθό. Υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι φτάνοντας σε ψηλά πνευματικά επίπεδα ζήτησαν οι ίδιοι από το Θεό να τους δώσει μια αρρώστια. Ο πατήρ Πορφύριος έλεγε «Ευχαριστώ το Θεό που μου έδωσε πολλές αρρώστιες. Τις αισθάνομαι ως αγάπη Χριστού».

Ο Χριστός βλέποντας τους ανθρώπους να πλήττονται από ασθένειες πήγε κοντά τους με συμπάθεια και στοργή, προσφέροντας τους την ίαση. Βλέπουμε στα Ιερά Ευαγγέλια ότι τα περισσότερα από τα θαύματα τα οποία επιτέλεσε ο Χριστός είχαν ως στόχο την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. Η θεραπεία την οποία πρόσφερε ο Χριστός δεν περιοριζόταν μόνο στη σωματική υγεία στην παρούσα ζωή. Συνέδεσε την θεραπεία των ασθενειών με την άφεση των αμαρτιών. Πρόσφερε παράλληλα με την υγεία του σώματος και τη σωτηρία της ψυχής, ελευθερώνοντας την από τον ζυγό της αμαρτίας. Με τις θεραπείες των ασθενειών τις οποίες έκανε ο Χριστός εκπλήρωνετο και η προφητεία του Προφήτου Ησαΐα η οποία έλεγε «Αυτός τας ασθενείας ημών έλαβε και τας νόσους εβάστασε» (Ησ. 53,4). Ο χριστιανός πιστεύοντας ακράδαντα ότι ο μοναδικός ιατρός των ψυχών και των σωμάτων είναι ο Χριστός δεν αρνείται και την ιατρική βοήθεια. Πιστεύοντας στη βοήθεια από τον Χριστό, προσφεύγει στους γιατρούς με την πεποίθηση ότι και αυτοί ενεργούν με το φωτισμό του Θεού. Ο σοφός Σειράχ μας λέει «τίμα τον γιατρό όπως πρέπει … διότι ο Κύριος τον έκανε γιατρό». O χριστιανός προσεύχεται ώστε ο γιατρός του να φωτισθεί από το Θεό, να κάνει τη σωστή διάγνωση και να του χορηγήσει την κατάλληλη θεραπεία που χρειάζεται. Σήμερα βλέπουμε ότι παρά την αλματώδη ανάπτυξη της ιατρικής επιστήμης οι δυνατότητες της παραμένουν περιορισμένες. Υπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες γιατρών ιδιαίτερα χειρούργων οι οποίοι κατά τη διάρκεια εξαιρετικά δύσκολων εγχειρήσεων ένιωθαν το χέρι τους να καθοδηγείται από το Θεό και να επιτυγχάνεται η επιτυχία της εγχείρησης.

Η ασθένεια αποτελεί μια μεγάλη δοκιμασία. Ο χριστιανός την ώρα της δοκιμασίας του από την ασθένεια ελπίζει και υπομένει. Ο Θεός στην δύσκολη ώρα της δοκιμασίας μας από την ασθένεια δεν μας εγκαταλείπει μόνους, αλλά επεμβαίνει είτε δια της ανθρώπινης παρηγοριάς που δεχόμαστε από άλλους είτε δια της χάριτος του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πιστού, ο οποίος δοκιμάστηκε σκληρά στη ζωή του αποτελεί ο Ιώβ, ο οποίος παρά τα αλλεπάλληλα κτυπήματα τα οποία υπέστη και τις ασθένειες οι οποίες τον έπληξαν, δεν έχασε την πίστη του στο Θεό αλλά υπέμεινε καρτερικά. Βέβαια ως άνθρωπος είχε τις στιγμές κατά τις οποίες παρουσίασε κάποιο κλονισμό, αφού οι φίλοι του ακόμα και η ίδια η σύζυγος του τον προέτρεπαν σε βλασφημία κατά του Θεού. Ο Ιώβ παρά τον μερικό κλονισμό της πίστης του δεν απελπίστηκε αλλά επιμένοντας καρτερικά έλεγε: «Ο Κύριος έδωκεν, ο Κύριος αφείλετο» ως τω Κυρίω έδοξεν, ούτω και εγένετο» είη το όνομα του Κυρίου ευλογημένον εις τους αιώνας». Λόγω αυτής του της υπομονής και της δοξολογίας προς το Θεό που έβγαινε από το στόμα του ο Κύριος τον αποκατέστησε σε μεγαλύτερη ευτυχία από αυτή που βρισκόταν προηγουμένως. Η υπομονή στην ασθένεια και η προσευχητική καρτερία «γενηθήτω το θέλημα σου» της Κυριακής προσευχής, φέρνουν την επίσκεψη της θείας χάριτος. Ο άγιος Διάδοχος Φωτικής μας αναφέρει ένα λόγο ο οποίος μπορεί να βοηθήσει πολλούς από τους πιστούς οι οποίοι δοκιμάζονται από ασθένειες. Μας λέει ότι «ο υπομείνας χρόνιον ασθένειαν αγογγύστως ως μάρτυς παραλειφθήσεται». Δηλαδή αυτός που υπομένει μια μακροχρόνια ασθένεια χωρίς να γογγύζει, θα τον παραλάβει ο Κύριος ως μάρτυρα. Για να μπορέσει όμως κάποιος να υπομένει την ασθένεια του αγογγύστως και προσευχόμενος, πρέπει πρώτα να έχει ακράδαντη πίστη στο Χριστό ότι θα πράξει το καλύτερο για τη σωτηρία τόσο του σώματος όσο και της ψυχής του.

Ο πόνος, οι ασθένειες και ο θάνατος εισήλθαν στη ζωή του ανθρώπου από τη στιγμή της πτώσης του από τον παράδεισο. Ο Χριστός ερχόμενος στον κόσμο προσφέρει στον άνθρωπο τόσο την υγεία του σώματος όσο και τη σωτηρία της ψυχής του, ελευθερώνοντας τον από τη δουλεία της αμαρτίας. Η ασθένεια που παρουσιάζεται, βγάζει τον άνθρωπο από τη συμβατική ασφάλεια και βεβαιότητα του και τον τοποθετεί αμεσότερα μπροστά στο πρόβλημα της υπάρξεως του. Η ασθένειες που συμβαίνουν στη ζωή του ανθρώπου, πρέπει να εκλαμβάνονται ως παιδαγωγικό μέσο με το οποίο ο Θεός μας βοηθά στην τελείωση μας. Έτσι λοιπόν, πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε χωρίς γογγυσμούς για να αποκομίσουμε και το πνευματικό όφελος για την ψυχή μας.