Αποστ. Aνάγνωσμα: Β’ Κορ. δ΄ 6-15

Πρωτότυπο Κείμενο

«Ἀδελφοί, ὁ Θεὸς ὁ εἰπὼν ἐκ σκότους φῶς λάμψαι, ὃς ἔλαμψεν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔχομεν δὲ τὸν θησαυρὸν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν, ἵνα ἡ ὑπερβολὴ τῆς δυνάμεως ᾖ τοῦ Θεοῦ καὶ μὴ ἐξ ἡμῶν, ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἀπολλύμενοι, πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ. Ἀεὶ γὰρ ἡμεῖς οἱ ζῶντες εἰς θάνατον παραδιδόμεθα διὰ Ἰησοῦν, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ φανερωθῇ ἐν τῇ θνητῇ σαρκὶ ἡμῶν. Ὥστε ὁ μὲν θάνατος ἐν ἡμῖν ἐνεργεῖται, ἡ δὲ ζωὴ ἐν ὑμῖν. Ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ πνεῦμα τῆς πίστεως κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα, καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, διὸ καὶ λαλοῦμεν, εἰδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν Κύριον Ἰησοῦν καὶ ἡμᾶς διὰ Ἰησοῦ ἐγερεῖ καὶ παραστήσει σὺν ὑμῖν. Τὰ γὰρ πάντα δι᾿ ὑμᾶς, ἵνα ἡ χάρις πλεονάσασα διὰ τῶν πλειόνων τὴν εὐχαριστίαν περισσεύσῃ εἰς τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ».

Νεοελληνική Απόδοση

«Αδελφοί, ο Θεός που είπε μέσα από το σκοτάδι να λάμψει φως, αυτός έλαμψε μέσα στις καρδιές μας και μας φώτισε να γνωρίσουμε τη δόξα του στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Αλλά εμείς που έχουμε αυτόν το θησαυρό είμαστε σαν τα πήλινα δοχεία· έτσι γίνεται φανερό πως η υπερβολική αξία του θησαυρού αυτού προέρχεται από το Θεό κι όχι από μας. Αν και μας πιέζουν από παντού, δε μας καταβάλλουν. Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο, αλλά δεν απελπιζόμαστε. Μας καταδιώκουν, ο Θεός όμως δε μας εγκαταλείπει. Μας ρίχνουν κάτω, μα δε χάνουμε τον αγώνα. Συνεχώς υποφέρουμε σωματικά μετέχοντας έτσι στο θάνατο του Κυρίου Ιησού, για να φανερωθεί στο πρόσωπό μας η ζωή του αναστημένου Ιησού. Δηλαδή είμαστε ζωντανοί, αλλά εκθέτουμε συνεχώς τον εαυτό μας στο θάνατο για χάρη του Ιησού, ώστε να φανερωθεί στο θνητό μας σώμα η ζωή του Ιησού. Έτσι, εμάς μας απειλεί συνεχώς ο θάνατος, ενώ εσείς κερδίζετε τη ζωή. Έχουμε, λοιπόν, την ίδια εμπιστοσύνη στο Θεό, που αναφέρει η Γραφή: Εμπιστεύτηκα τον εαυτό μου στο Θεό, γι’ αυτό και μίλησα. Κι εμείς έχουμε εμπιστοσύνη στο Θεό, γι’ αυτό και κηρύττουμε. Ξέρουμε ότι ο Θεός, που ανέστησε τον Κύριο Ιησού, θα αναστήσει και εμάς δια του Ιησού και θα μας παρουσιάσει μπροστά του μαζί σας. Όλα, λοιπόν, γίνονται για σας. Έτσι, όσο πιο πολλοί δεχτούν τη χάρη, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η ευχαριστία και η δοξολογία προς το Θεό».

Σχολιασμός

Στο συγκεκριμένο αποστολικό ανάγνωσμα γίνεται λόγος για τις επερχόμενες  θλίψεις  και το θάνατο που έχει να αντιμετωπίσει στη ζωή του ο άνθρωπος. Ο Απόστολος Παύλος τονίζει ότι οι θλίψεις δεν πρέπει να μας ρίχνουν κάτω, δεν πρέπει να χάνουμε τον αγώνα της ζωής. Μέσα από το σκοτάδι θα λάμψει το φως και έτσι θα γνωρίσουμε τη δόξα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας δεν πρέπει να απελπιζόμαστε ακόμα κι αν βρισκόμαστε σε αδιέξοδο έστω κι αν ακόμα μας καταδιώκουν οι θλίψεις και οι πειρασμοί της ζωής. Ο Θεός όμως ποτέ δεν μας εγκαταλείπει.

Ωστόσο οι άνθρωποι που πορεύονται στο δρόμο του Θεού θα πρέπει να τον ευχαριστούν για όλες τις θλίψεις που τους βρίσκουν και να ξέρουν ότι ο Κύριο μεριμνά διαρκώς για μας. Δεν πρέπει να αποφεύγουμε τις θλίψεις διότι βοηθούμενοι από αυτές μαθαίνουμε την αλήθεια και την αγάπη του Θεού. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τους πειρασμούς διότι μέσα σ’ αυτούς βρίσκουμε το θησαυρό. Γι’ αυτό προσευχόμαστε να μη εισέλθουμε στους ψυχικούς και τους σωματικούς πειρασμούς. Πρέπει να ετοιμαζόμαστε να τους αντιμετωπίσουμε με όλη τη δύναμη, γιατί χωρίς τους πειρασμούς δεν φανερώνεται η πρόνοια του Θεού για τον άνθρωπο. Οι πατέρες της ερήμου έλεγαν: «Άρον τους πειρασμούς· και τις σωθήσεται; » Γιατί όπως αναφέρει σε άλλη περίπτωση ο Απόστολος Παύλος: «η θλίψις υπομονήν κατεργάζεται, η δε υπομονή δοκιμήν, η δε δοκιμή ελπίδα, η δε ελπίς ου καταισχύνει, ότι η αγάπη του Θεού εκκέχυται εν ταις καρδίαις ημών δια Πνεύματος Αγίου του δοθέντος ημίν» (Ρωμ. 5:3-5). Η πορεία δια των θλίψεων και του θανάτου έχει πάντοτε για τον πιστό την προοπτική της ελπίδος που εμπνέει η αγάπη του Θεού. Διότι ανάλογα με τη λύπη που δοκιμάζουμε είναι και η παρηγοριά που δεχόμαστε.

Κατά το μέτρο της υπομονής μας το βάρος των θλίψεων γίνεται πιο ελαφρύ και έτσι έρχεται η Θεία παρηγοριά και αυξάνεται η αγάπη προς το Θεό. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γευθεί και να εκτιμήσει το καλό αν προηγουμένως δε δοκιμάσει την πίκρα από τους πειρασμούς. Οι άνθρωποι τότε έρχονται σε αληθινή επίγνωση, όταν ο Θεός τους στερήσει τη δύναμή του και τους κάνει να συναισθανθούν την ανθρώπινη αδυναμία και τη δυσκολία που προκαλούν οι πειρασμοί, αφού αντιλαμβάνονται ότι χωρίς τη δύναμη του Θεού είναι ανίσχυροι μπροστά σε οποιοδήποτε πάθος. Είναι δυνατό, με τη χάρη του Θεού, μέσα από όλες αυτές τις αρνητικές εμπειρίες να αποκτήσουμε αληθινή ταπείνωση, να δοκιμάσουμε την υπομονή μας και δια της προσευχής να καλλιεργήσουμε περισσότερο τη σχέση μας με το Θεό.

Παράλληλα όλοι οι άνθρωποι αισθάνονται τον πόνο της απώλειας, του θανάτου. Όμως, όποιος πραγματικά κατευθύνεται από την ελπίδα των μελλοντικών αγαθών ούτε και τον θάνατο θα θεωρήσει σαν θάνατο. Ο δίκαιος που βαδίζει στο δρόμο του Θεού και προσδοκεί «ανάστασιν νεκρών» και τη μετοχή στη βασιλεία του Θεού δεν απελπίζεται μπροστά στο γεγονός του θανάτου, γιατί βιώνει την πραγματικότητα της νίκης κατά του θανάτου που ο Κύριος ετέλεσε διά της Αναστάσεώς του. Καθότι, κατά τον απόστολο Παύλο «ημείς πιστεύομεν, διο και λαλούμεν, ειδότες ότι ο έγειρας τον Κύριον Ιησούν και ημάς δια Ιησού εγέρει».

Επιπλέον, η μνήμη θανάτου προξενεί στο χριστιανό την υπομονή σε κάθε θλίψη, έτσι όχι μόνο δεν γογγύζει στις δοκιμασίες και αδικίες του προσωρινού αυτού κόσμου, αλλά ευχαριστεί το Θεό που με τα μέσα αυτά του εξασφαλίζει την αιώνια ζωή. Η μελέτη του θανάτου είναι η καλύτερη προετοιμασία για τη αναχώρηση από τη ζωή αυτή.

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λκ. στ΄ 31-36

Πρωτότυπο Κείμενο

«Εἶπεν ὁ Κύριος· καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».

Νεοελληνική Απόδοση

«Είπε ο Κύριος: «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ’ αυτούς. Γιατί, αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Κι αν κάνετε καλό σ’ αυτούς που σας κάνουν καλό, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. Αν δανείζετε σ’ όσους ελπίζετε να σας τα επιστρέψουν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν στους ομοίους τους για να τα πάρουν πίσω. Αντίθετα, εσείς ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Έτσι, ο Θεός, που είναι καλός ακόμα και με τους αχάριστους και τους κακούς, θα σας ανταμείψει με το παραπάνω και θα σας κάνει παιδιά του. Να είστε λοιπόν σπλαχνικοί, όπως σπλαχνικός είναι κι ο Θεός Πατέρας σας».

Σχολιασμός

Η ευαγγελική περικοπή  είναι ένα μικρό απόσπασμα  της επί τόπου πεδινού ομιλίας του Ιησού Χριστού κατά τον Ευαγγελιστή Λουκά. Η πρώτη φράση αποτελεί την περίληψη του νοήματος και της διδασκαλίας επί της σημερινής ευαγγελικής περικοπής. Συνάμα είναι μια από τις βασικότερες χριστιανικές εντολές παράλληλη προς εκείνη της αγάπης του Θεού. Οι δυο αυτές εντολές αλληλοσυμπληρώνονται. Ο Χριστός όταν παρέδιδε την εντολή αυτή, έθετε τις βάσεις της χριστιανικής ηθικής όσον αφορά τη ρύθμιση των σχέσεων μας με τους άλλους.

Στην Ευαγγελική περικοπή ο Χριστός μας προτρέπει επίσης το εξής: «γίνεσθε οικτίρμονες καθώς και ο πατήρ υμών οικτιρμών εστί». Πώς ο Θεός αγάπησε τον άνθρωπο και πώς φανέρωσε ότι είναι οικτίρμων; Με την ενσάρκωση του Υιού Του. Αυτό μας οδηγεί στην ανακάλυψη του μεγέθους της Θείας αγάπης προς εμάς και προς τον καθένα μας. Η ευσπλαχνία, η αγάπη και οι πατρικοί οικτιρμοί του Θεού δεν επηρεάζονται από τη συμπεριφορά μας απέναντι του, είτε είμαστε δίκαιοι, είτε είμαστε άδικοι , φίλοι ή εχθροί του. Η σχέση του Θεού ως Εγώ με το ανθρώπινο Συ δεν επηρεάζεται γιατί ο Θεός συγχωρεί. Η συγνώμη είναι πράξη που φανερώνει το είδος της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και το είδος της σχέσεως Αυτού προς εμάς.

Με τα δεδομένα αυτά ο Χριστός,  μας καλεί να φανούμε ανώτεροι μιας στενής αντίλήψης του ποιος είναι ο πλησίον μας και να εφαρμόσουμε τα ίδια μέτρα της αγάπης προς αυτούς που θεωρούμε δικούς μας και προς αυτούς που θεωρούμε εχθρούς μας. Για το λόγο αυτό έχει ονομασθεί και χρυσός κανόνας του Ευαγγελίου η εντολή αυτή. Δηλαδή όπως θέλουμε να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι άνθρωποι έτσι ακριβώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε κι εμείς σ΄ αυτούς. Αν αγαπάμε μόνο αυτούς που μας αγαπούν δεν πρέπει να περιμένουμε καμιά εύνοια από το Θεό, αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Αν δανείζουμε σε αυτούς που ελπίζουμε ότι θα μας επιστρέψουν πίσω δεν πρέπει να περιμένουμε καμιά εύνοια από το Θεό γιατί και οι αμαρτωλοί δανείζουν στους αμαρτωλούς με σκοπό να τα πάρουν πίσω. Η χριστιανική ηθική διευρύνει τα όρια της αντιλήψεως περί του πλησίον, αλλάζει τα κριτήρια της συμπεριφοράς η οποία καθορίζεται πλέον από την αγάπη ακόμα και προς τον κοινωνικά  θεωρούμενο εχθρό μας. Για τη χριστιανική ηθική ο κοινωνικά θεωρούμενος εχθρός είναι ο πλησίον μας γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρξει μόνος του, παρά μόνο  σχέση του Εγώ με το Εσύ.

Η αγάπη προς τον πλησίον μας αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη εντολή, μετά την αγάπη προς το Θεό. Στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Χριστός με τη σύντομη φράση «και έσεσθε υιοί του υψίστου» νοηματοδοτεί τις σχέσεις μας με τον Θεό. Με την αγάπη χωρίς περιορισμούς και χωρίς προϋποθέσεις, μιμούμενοι την αγάπη του Θεού θα γίνουμε παιδιά του, υιοί κατά χάρη. Σε ολόκληρη τη πατερική θεολογία γίνεται λόγος για την υιοθεσία μας από τον Θεό ώστε να γίνουμε κ εμείς κατά χάρη τέκνα Θεού. Όλοι οι χριστιανοί γίνονται μέτοχοι της χάριτος της υιοθεσίας με το βάπτισμα, που μας καθιστά μετόχους του θανάτου και της αναστάσεως. Η χάρη όμως αυτή του βαπτίσματος ενεργοποιείται με τη μίμηση της θείας αγάπης, χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς χωρίς διακρίσεις και επιφυλάξεις, χωρίς απαιτήσεις και εγωιστική αντιμετώπιση αλλά με ειλικρίνεια και ετοιμότητα συγχωρήσεως  των πταισμάτων των άλλων όπως ο Θεός συγχωρεί και εμάς. Η συγχώρηση πάνω απ’ όλα αποδυναμώνει την ενστικτώδη βίαιη αντίδραση μας και εισάγει την αγάπη στη σχέση μας με τους άλλους.

Επομένως οι παροτρύνσεις του Χριστού στη ευαγγελική περικοπή αποτελούν τους οδοδείκτες της κοινωνικής ηθικής μας συμπεριφοράς για να γίνουμε τέκνα της βασιλείας του Θεού. Καλούμαστε να μιμηθούμε  την αγιότητα του Θεού γι’ αυτό ακόμα και στην Παλαιά Διαθήκη  ο Θεός καλεί «Άγιοι έσεσθε , ότι εγώ  άγιος , Κύριος  ο Θεός ημών».