Κυριακή προ των Φώτων και το κλίμα είναι ακόμα εορταστικό και πανηγυρικό. Η ομορφιά της εκκλησιαστικής ζωής βασίζεται στο εορτολόγιό της. Μετά τη μεγάλη χαρά της γέννησης του Χριστού, την οποία και αποδίδει σήμερα η Εκκλησία, ετοιμαζόμαστε για άλλα σπουδαία βιωμένα γεγονότα. Η σημερινή Κυριακή, που είναι και η τελευταία του χρόνου, γίνεται το σκαλοπάτι που μας μεταφέρει νοερά από τη Βηθλεέμ στην έρημο του Ιορδάνου. Η ευαγγελική περικοπή μας προετοιμάζει για την επικείμενη λαμπρή εορτή των Αγίων Θεοφανείων.

Ο Μέγας των προφητών ο τίμιος και ένδοξος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η φωνή της ερήμου βροντοφωνάζει τότε και σήμερα απευθυνόμενος προς τα ώτα της εκάστοτε ανθρωπότητας για την έλευση του Ισχυρού Θεού, του μεγάλου και Θεάνθρωπου Χριστού. Πραγματικά η μορφή του Προδρόμου διδάσκει πολλά και μάλιστα προδρομικά του Χριστού. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς απο αυτόν; Τη ζωή του στην έρημο, το κήρυγμα και τη διδασκαλία του ή τις μεγάλες αρετές που τον κοσμούσαν;

Η σημερινή ευαγγελική περικοπή είναι μεν απλή και λιτή στο περιεχόμενο όμως μεγάλη σε διαχρονικές αλήθειες. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος όντας στην έρημο προετοιμάζει τους ανθρώπους ώστε να δεχθούν τον ερχόμενο Μεσσία. Και αυτό το επιτυγχάνει με δύο απλά πράγματα τα οποία δίδαξε και ο Ιησούς αργότερα με την πληρότητά τους. Ο Πρόδρομος βαπτίζει τους ανθρώπους παρέχοντάς τους άφεση αμαρτιών. Συνεπώς τόσο το βάπτισμα όσο και η εξομολόγηση των αμαρτιών προϋπάρχουν ως εκκλησιαστικές πρακτικές όμως άνευ του πρίσματος που τους έδωσε ο Χριστός, δηλαδή της Βασιλείας του Θεού.

Μια πολύ σπουδαία θεολογική αναγωγή βασιζόμενη στη σημερινή διήγηση του Αποστόλου Μάρκου είναι η σχέση Βαπτίσματος και άφεσης αμαρτιών. Είναι αξιοπρόσεκτο πως οι Ιεροσολυμίτες και Ιουδαίοι που προστρέχουν στον Βαπτιστή βαπτίζονται «ἐξομολογούμενοι τὰς ἀμαρτίας αὐτῶν». Αυτή την πρακτική αν την προσλάβουμε σύμφωνα με τα δεδομένα της μετά Χριστόν περιόδου μπορούμε να ανιχνεύσουμε αρκετά νοήματα.

Η Πατερική σκέψη βλέπει πάντοτε αλληλένδετα τη σχέση του μυστηρίου του Βαπτίσματος και του μυστηρίου της Μετανοίας (Εξομολογήσεως). Το μυστήριο του Βαπτίσματος που μας προικοδοτεί ο Ιησούς διά της Θεοφανείας του στον Ιορδάνη, είναι το «ὕδωρ τῆς ἀπολυτρώσεως καὶ τοῦ ἁγιασμοῦ» για τον κάθε προσερχόμενο σε αυτό. Ταυτόχρονα όμως γίνεται και προοπτική ζωής, της οποίας μέλημα καθίσταται πλέον η διατήρηση αυτής της Καθαρότητας και Αγιότητας που δωρίζει το Βάπτισμα.

Μέσα σε αυτή την προοπτική λοιπόν της προσπάθειας να διατηρήσουμε καθαρή και αλώβητη την ταυτότητα του Βαπτίσματός μας, εντάσσεται και η μετοχή μας στο μυστήριο της Εξομολογήσεως. Το μυστήριο της Εξομολογήσεως στα μάτια των πατέρων αποτελεί ένα Δεύτερο Βάπτισμα. Και όντως είναι δεύτερο βάπτισμα που έρχεται να καθαρίσει και να αποκαταστήσει το πρώτο. Μάλιστα όπως δίδασκε και ο μέγας Θεολόγος μιας άλλης ερήμου όπως την ονόμαζε ο ίδιος, της ερήμου της Ομόνοιας των Αθηνών, το μεγαλείο αυτού του δευτέρου βαπτίσματος έγκειται στο ότι η καθαρτική του ιδιότητα μας κάνει πιο καθαρούς και από ότι ήμασταν προηγουμένως.

Παράλληλα για την διατήρηση της καθαρότητας που παρέχει το Βάπτισμα προϋποτίθεται ζωή απλότητας και λιτότητας ώστε ο νους να παραμένει προσγειωμένος και να μην υπερίπταται. Ο Βαπτιστής μας αναδεικνύει εκτός των άλλων και ένα πρότυπο ζωής. Είναι «ενδεδυμένος τρίχας καμήλου», τρέφεται με ό,τι του παρέχει η ερημιά των Ιεροσολύμων, και το κυριότερο είναι πέρα για πέρα ταπεινός σε σημείο που θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο να λύσει τα υποδήματα του Χριστού και Θεού του.

Όλα αυτά είναι πάρα πολύ διαχρονικά και σύγχρονα αν διερωτηθούμε για το ποια αξία έχουν στη ζωή μας. Τα μυστήρια άραγε λενε κάτι στους ανθρώπους σήμερα; Υπάρχει η επίγνωση ότι είμαστε βαπτισμένοι ή ότι κάνουμε αστοχίες και αμαρτίες που πληγώνουν πρώτα τον εαυτό μας και έπειτα την Κοινωνία μας; Υπάρχει έστω Αίσθηση ανάγκης για αλλαγή, διόρθωση και μετάνοια; Υπάρχει τέλος, μια προοπτική στη ζωή του ανθρώπου που να μην είναι μόνο κοσμική και κοινωνική; Ποια είναι; Και πώς κατευθυνόμαστε προς αυτή; Με ποιο μοντέλο ζωής;

Είθε όλα αυτά τα θεολογικά πράγματα που πηγάζουν από τις ευαγγελικές περικοπές και από τη σκέψη των πατέρων να μας συγκινήσουν ώστε να αναπτύσσουμε μια υγιή σχέση με τον κόσμο, τα πράγματα, και τη ζωή που τρέχει.

Πρωτότυπο κείμενο
Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μάρκ. α, 1-8

Ἀρχὴ τοῦ Εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ· ὡς γέγραπται ἐν τοῖς Προφήταις· «᾿Ιδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν Ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου. Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ· ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ». Ἐγένετο ᾿Ιωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία χώρα καὶ οἱ ῾Ιεροσολυμῖται· καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ποταμῷ ὑπ᾿ αὐτοῦ, ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. Ἦν δὲ ὁ ᾿Ιωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου, καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. Καὶ ἐκήρυσσε λέγων· ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. Ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι· αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ.

Νεοελληνική απόδοση

Αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, τον Υιο του Θεού. Στα βιβλία των προφητών είναι γραμμένο: Στέλνω τον αγγελιαφόρο μου πριν από σένα, για να προετοιμάσει το δρόμο σου! Μια φωνή βροντοφωνάζει στην έρημο: ετοιμάστε το δρόμο για τον Κύριο, ισιώστε τα μονοπάτια να περάσει. Σύμφωνα μ’ αυτά, παρουσιάστηκε ο Ιωάννης, ο οποίος βάπτιζε στην έρη­μο και κήρυττε να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να βαπτιστούν, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Πήγαιναν σ’ αυτόν όλοι οι κάτοικοι της Ιουδαίας κι οι Ιεροσολυμίτες, κι όλους τους βάπτιζε στον ποταμό Ιορδάνη, καθώς ομολογούσαν τις αμαρτίες τους. Ο Ιωάννης φορούσε ρούχα από τρίχες καμήλας και δερμάτινη ζώνη στη μέση του, έτρωγε ακρίδες, και μέλι από αγριομέλισσες. Στο κήρυγμά του τόνιζε: «Έρχεται ύστερα από μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και που εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί από τα υποδήματά του. Εγώ σας βάπτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα».