Κυριακή μετά την Χριστού Γέννησιν, Αποστoλικό Ανάγνωσμα: Β΄ Τιμ. δ΄ 5-8 (31-12-2023)

Πρωτότυπο Κείμενο

Τέκνον Τιμόθεε, νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ, τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον. Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε. Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ.

Νεοελληνική Απόδοση

Παιδί μου, Τιμόθεε, να είσαι άγρυπνος για να τα’ αντιμετωπίσεις όλα. Να κακοπαθήσεις, να εργαστείς για τη διάδοση του Ευαγγελίου, να εκπληρώσεις το καθήκον σου στην υπηρεσία του Θεού. Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου σπονδή στο Θεό, έφτασε ο καιρός να φύγω από τον κόσμο. Αγωνίστηκα τον ωραίο αγώνα, έτρεξα το δρόμο ως το τέλος, φύλαξα την πίστη. Τώρα πια με περιμένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, που μ’ αυτό θα με ανταμείψει ο Κύριος εκείνη την ημέρα ο δίκαιος κριτής. Κι όχι μόνο εμένα, αλλά κι όλους εκείνους που περιμένουν με αγάπη τον ερχομό του.

Σχολιασμός

Η σημερινή Κυριακή ονομάζεται Κυριακή «Προ των Φώτων» καθ’ ότι προηγείται της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων. Το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας είναι παρμένο από την Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή του Αποστόλου Παύλου.

Η επιλογή της συγκεκριμένης Αποστολικής περικοπής γίνεται εξαιτίας του ότι, συνδέεται άμεσα με την εορτή των Θεοφανείων, αφού στο τέλος της αναφέρεται στην επιφάνεια του χριστού. Η εορτή των Φώτων ονομάζεται και Θεοφάνεια λόγο της φανέρωσης των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος κατά τη βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.

Εκτός από Θεοφάνεια η εορτή των φώτων ονομάζεται και Επιφάνεια καθώς μας εξηγεί ο ιερός Χρυσόστομος, ότι φτάνοντας ο Ιησούς στον Ιορδάνη ποταμό δείχνει σε όλους τους ανθρώπους τη συγκατάβαση της ευσπλαχνίας του. Εκείνη την ώρα ήρθε και η φωνή του πατρός από τον ουρανό, αλλά και το Άγιο Πνεύμα ήρθε και έμεινε πάνω του και έτσι επεφάνη στους ανθρώπους η ομοούσια Τριάδα.

Η Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή του Αποστόλου Παύλου είναι μια από τις τρείς λεγόμενες ποιμαντικές επιστολές (οι άλλες είναι η Α΄ προς Τιμόθεον και η προς Τίτον επιστολή) μέσα από τις οποίες αναπτύσσονται πολλά ζητήματα, τα οποία αναφέρονται στην αντιμετώπιση διαφόρων ποιμαντικών ζητημάτων, τα οποία απασχολούν τους ποιμένες στη διαποίμανση των πιστών της Εκκλησίας.

Ο Απόστολος Παύλος γνωρίζει πως βρίσκεται κοντά στο μαρτυρικό του τέλος, καθώς είναι αιχμάλωτος στην Ρώμη κατά τη διάρκεια του διωγμού που είχε ξεκινήσει ο αυτοκράτορας Νέρωνας εναντίον των χριστιανών. Γι΄ αυτό και απευθυνόμενος προς το μαθητή του Τιμόθεο του λέει ότι «εγώ γαρ ήδη σπεύδομαι, και ο καιρός της εμής αναλύσεως εφέστηκε», δηλαδή για μένα ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου σπονδή στο θεό κι έφτασε ο καιρός να αναχωρήσω από τον κόσμο.

Βλέποντας το μαρτυρικό του θάνατο να είναι πολύ κοντά ο Απόστολος Παύλος νιώθει χαρά γιατί έχει εκπληρώσει το έργο της διάδοσης του ευαγγελίου που του είχε εμπιστευθεί ο ίδιος ο Χριστός. Γι΄ αυτό και γράφει στο μαθητή του Τιμόθεο, προτρέποντας τον να έχει πνευματική εγρήγορση επαγρυπνώντας συνεχώς για τους ανθρώπους που του εμπιστεύθηκε ο Θεός στην ποιμαντική του ευθύνη. Να έχει πνεύμα κακοπάθειας καταβάλλοντας μεγάλους αγώνες, κόπους και θυσίες έτσι ώστε να καταφέρει να διαδώσει το Ευαγγέλιο χωρίς να πτοείται από τα διάφορα αναπόφευκτα παθήματα που θα συναντήσει στην προσπάθεια του αυτή. Τον προτρέπει ακόμη να φανεί άξιος φέρνοντας σε πέρας το έργο  που του είχε ανατεθεί με την εγκατάσταση του ως επισκόπου από τον ίδιο τον Απόστολο Παύλο στην Έφεσο.

Συνεχίζοντας την επιστολή του μας περιγράφει περιληπτικά το έργο το οποίο έχει επιτελέσει και για το οποίο είχε κληθεί από τον Χριστό. Αυτό το κάνει όχι για να καυχηθεί αλλά για να μην στεναχωρεί τον μαθητή του από την απουσία του και να είναι δυνατός χωρίς να λυγίζει μπροστά στις διάφορες δοκιμασίες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Του αναφέρει ότι έχει ολοκληρώσει τον καλόν αγώνα διατηρώντας την πίστη του δυνατή. Η έννοια του αγώνα όσο και του δρόμου είναι έννοιες τις οποίες συναντούμε συχνά μέσα στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Η χρήση αυτών των εννοιών γίνεται με σκοπό να δοθεί έμφαση στον πνευματικό αγώνα στον οποίο καλούνται οι χριστιανοί να αγωνιστούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους με σκοπό την απόκτηση της βασιλείας του Θεού. Ο αγώνας που αναφέρει εδώ ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται κυρίως στον αγώνα που έχει καταβάλει για την διάδοση του ευαγγελίου και κατ’ επέκταση στον αγώνα που πρέπει να καταβάλει ο κάθε εργάτης του ευαγγελίου. Η τήρηση της πίστης παρόλες τις κακοπάθεις που υπέστη διαφυλάχθηκε ως κόρη οφθαλμού. Αν αναλογιστούμε τις περιοδείες που έχει πραγματοποιήσει και πόσο δρόμο έχει διανύσει και πόσες κακουχίες έχει υποστεί για την διάδοση του ευαγγελίου τότε θα καταλάβουμε γιατί μας τονίζει ότι κράτησε την πίστη σταθερή. Αυτό πρέπει να έχουμε κατά νουν όλοι οι πιστοί διαφυλάττοντας την πίστη ως κόρη οφθαλμού μη πτοούμενοι από τα διάφορα εμπόδια που συναντούμε στη ζωή μας.

Τελειώνοντας υπενθυμίζει σε όλους ότι, οποίος διαφυλάξει αυτά που του είπε πιο πάνω στη επιστολή, θα ανταμειφτεί με το αμαράντινο στεφάνι της δικαιοσύνης από τον δικαιοκρίτη κύριο. Η Εκκλησία μας θέλοντας να μας υπενθυμίσει αυτό ακούμε να ψάλλει ένα γνωστό σε πολλούς ύμνο το «άγιοι μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες….». Ακόμη μας προβάλλει τις διάφορες μορφές των αγίων της οι οποίοι πέρασαν τη ζωή τους μέσα από σκληρούς πνευματικούς αγώνες θλίψεις και στεναχωρίες δίνοντας και την ίδια τους τη ζωή έτσι ώστε να μας ενισχύσει στον καθημερινό πνευματικό μας αγώνα.

Η αναφορά που γίνεται στην Επιφάνεια του Κυρίου έχει να κάνει πρωτίστως με την Δευτέρα παρουσία του κατά την οποία θα έλθει για να κρίνει τον κόσμο. Εμείς οι σημερινοί χριστιανοί πρέπει να μείνουμε αταλάντευτα προσηλωμένοι στον πόθο της Επιφανείας του Κυρίου, όπου θα φανερωθεί ξανά στην ανθρωπότητα. Δεν πρέπει να ξεφεύγουμε από αυτό τον στόχο αναζητώντας την ευτυχία στα διάφορα σχήματα του κόσμου τα οποία είναι υποταγμένα στη φθορά και την αμαρτία. Ο κύριος στόχος στη ζωή μας πρέπει να παραμένει η απόκτηση της Βασιλείας του Θεού.    

Η βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο μας φανερώνει την Αγία Τριάδα. Αυτό ας αποτελέσει και για μας την απαρχή του καλού αγώνα στη ζωή μας έτσι ώστε να αναμένουμε με αγάπη και ελπίδα την τελική Επιφάνεια του Κυρίου.

Κυριακή μετά την Χριστού Γέννησιν, Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μαρκ. α’ 1-8 (31-12-2023)

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀρχὴ τοῦ Εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ· ὡς γέγραπται ἐν τοῖς Προφήταις· «᾿Ιδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν Ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου. Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ· ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ». Ἐγένετο ᾿Ιωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία χώρα καὶ οἱ ῾Ιεροσολυμῖται· καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ποταμῷ ὑπ᾿ αὐτοῦ, ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. Ἦν δὲ ὁ ᾿Ιωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου, καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. Καὶ ἐκήρυσσε λέγων· ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. Ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι· αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ.

Νεοελληνική Απόδοση

Αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, τον Υιο του Θεού. Στα βιβλία των προφητών είναι γραμμένο: Στέλνω τον αγγελιαφόρο μου πριν από σένα, για να προετοιμάσει το δρόμο σου! Μια φωνή βροντοφωνάζει στην έρημο: ετοιμάστε το δρόμο για τον Κύριο, ισιώστε τα μονοπάτια να περάσει. Σύμφωνα μ’ αυτά, παρουσιάστηκε ο Ιωάννης, ο οποίος βάπτιζε στην έρη­μο και κήρυττε να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να βαπτιστούν, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Πήγαιναν σ’ αυτόν όλοι οι κάτοικοι της Ιουδαίας κι οι Ιεροσολυμίτες, κι όλους τους βάπτιζε στον ποταμό Ιορδάνη, καθώς ομολογούσαν τις αμαρτίες τους. Ο Ιωάννης φορούσε ρούχα από τρίχες καμήλας και δερμάτινη ζώνη στη μέση του, έτρωγε ακρίδες, και μέλι από αγριομέλισσες. Στο κήρυγμά του τόνιζε: «Έρχεται ύστερα από μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και που εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί από τα υποδήματά του. Εγώ σας βάπτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα».

Σχολιασμός

Κυριακή προ των Φώτων η σημερινή και το ευαγγελικό ανάγνωσμα αποτελεί την αρχή του Ευαγγελίου του Ευαγγελιστή Μάρκου. Μέσα από αυτό γίνεται αναφορά στην αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, το οποίο αναγγέλλει ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής του Κυρίου. Μας παρουσιάζει τον ερχομό του Ιωάννη, ο οποίος έχει ως στόχο να προετοιμάσει το δρόμο από τον οποίο θα περάσει ο Μεσσίας. Γίνεται ακόμη αναφορά στον τρόπο που προετοιμάζει το δρόμο για τον Μεσσία, αλλά και στον ασκητικό τρόπο με τον οποίο ζούσε ο Ιωάννης.

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Ήταν ο τελευταίος από τους προφήτες και ο μεγαλύτερος των προφητών. Ήταν ο σύνδεσμος και ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Ο ίδιος ο Κύριος αναφερόμενος στον Πρόδρομο, είπε ότι είναι ο μεγαλύτερος σε αξία άνθρωπος που γεννήθηκε ποτέ από γυναίκα: «αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του βαπτιστού» (Ματθ.11,11). Η αγία μας Εκκλησία τον έθεσε σε τιμή μετά τη Θεοτόκο, μάλιστα στην εικονογραφία παριστάνεται μαζί με την Παναγία μας να ικετεύει για τη σωτηρία του κόσμου. Είναι η γνωστή εικονογράφηση της «Δεήσεως». Ο μεγάλος αυτός άνδρας πάνω απ’ όλα είναι ο πρόδρομος της εμφανίσεως του Χριστού στον κόσμο, αυτός που άνοιξε το δρόμο να περάσει ο Λυτρωτής μας. Είναι ο μεγάλος αγγελιοφόρος της πιο χαρμόσυνης και ελπιδοφόρας αγγελίας όλων των εποχών: της εν Χριστώ απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους.

Σαν κύριο έργο του Ιωάννης ο Πρόδρομος είχε την προετοιμασία των ανθρώπων έτσι ώστε να είναι έτοιμοι για να δεχθούν τον Μεσσία. Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής τόνιζε ότι «έρχεται ύστερα απο μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και που εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί απο τα υποδήματα του. Εγω σας βάφτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαφτίσει με Άγιο Πνεύμα». Ο ισχυρότερος που έρχεται είναι ο Μεσσίας. Το δε «βάπτισμα» με Άγιο Πνεύμα έγινε την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν οι Απόστολοι έλαβαν την χάρη του Αγίου Πνεύματος κατά τον τρίτο και τελειότερο βαθμό και έγιναν πλέον, κατά το λόγιο του Κυρίου «αλιείες ανθρώπων».

Ο Ιωάννης ζούσε στην έρημο με άσκηση και μεγάλη εγκράτεια. Φορούσε ένα ρούχο φτιαγμένο από τρίχες καμήλας και στη μέση του είχε μια δερμάτινη ζώνη. Τρεφόταν από ακρίδες και άγριο μέλι. Η ακρίδες είναι: είτε η ακρίδες διαφόρων άγριων χόρτων που βλαστούσαν στην περιοχή, ή τα γνωστά έντομα τα οποία χρησιμοποιούν και οι Βεδουίνοι που ζουν στην περιοχή μέχρι σήμερα, τα οποία ξηραίνουν και μετά τα τρώνε.

Η αναμονή του Μεσσία την εποχή εκείνη ήταν κάτι το αναμενόμενο. Η φθορά και η ανηθικότητα κυριαρχούσε στην ζωή των ανθρώπων. Η εμφάνιση του Ιωάννου και το κήρυγμα του, που ήταν κήρυγμα μετανοίας, αποτελούσε δείχτη προς τον οποίο θα στρέφονταν οι άνθρωποι ώστε να προετοιμαστούν για τον ερχομό του Μεσσία ο οποίος θα έφερνε μια πραγματικά νέα εποχή για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Οι συνοπτικοί Ευαγγελιστές όταν μας μιλούν για τον Ιωάννη μας υπενθυμίζουν το σχετικό χωρίο από τον προφήτη Μαλαχία «ούτος εστί περί ου γέγραπται˙ ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελον μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου εμπροσθέν σου» (Μαλαχ. 3, 1). Αυτό γίνεται έτσι ώστε να φανερωθεί η εκ Θεού αποστολή του Ιωάννη, για να ετοιμάσει την οδό του Κυρίου. Ο ίδιος ο Ιωάννης διακηρύσσει ότι έρχεται ύστερα από μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός.

Η εμφάνιση και το κήρυγμα του Προδρόμου ήταν μια πρόσκληση προς την ανθρωπότητα για μετάνοια. Καλούσε τους ανθρώπους να καθαρίσουν τις ψυχές τους από την κακία και την αμαρτία. Είχε γίνει οδοδείχτης που προετοίμαζε τους ανθρώπους, δείχνοντας τους το δρόμο προς τον Ιησού Χριστό. Από μακριά διέκρινε το Χριστό και ομολόγησε: «Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου. Ούτος εστιν περί ου εγώ είπον» (Ιωάν. 1, 29). Δεν προσπαθούσε κηρύσσοντας με διάφορα καλά λόγια να ικανοποιήσει τις διάφορες τάξεις ανθρώπων που ερχόντουσαν να τον ακούσουν. Κήρυττε και έλεγχε με αυστηρά λόγια τους πάντες που παρέβαιναν το Νόμο του Θεού χωρίς να υπολογίζει τίποτα. Φτάνει στο σημείο να ελέγχει και τον ίδιο τον Ηρώδη ο οποίος είχε παράνομο δεσμό με τη γυναίκα του αδελφού του. Φώναζε κάτω από τα ανάκτορά του με όλη τη δύναμη της ψυχής του, ελέγχοντας το μοιχό βασιλιά: «ουκ έξεστί σοι έχειν την γυναίκα του αδελφού σου» (Μαρκ.6,18). Ελέγχει με τόση αυστηρότητα, μήπως και καταφέρει να τους ξυπνήσει μέσα από το λήθαργο της αμαρτίας που είχαν περιέλθει.

Η υπόδειξη αυτή του Προδρόμου προς τον αληθινό Μεσσία τον Ιησού Χριστό αποτελεί και για μας σήμερα ένα επίκαιρο μήνυμα. Ο Ιωάννης Ο Πρόδρομος μας καλεί και εμάς σήμερα να καθαρίσουμε τη ψυχή μας, ώστε να υποδεχθούμε τον ίδιο τον Χριστό, οποίος σε λίγες μέρες βαπτίζεται στα νερά του Ιορδάνη.