Κυριακή ΙΖ΄ Επιστολών, Αποστολικό ανάγνωσμα: Β΄Κορ. στ’ 16 ζ’ 1 (01-10-2023)

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀδελφοί, ὑμεῖς ἐστε ναὸς Θεοῦ ζῶντος, καθὼς εἶπεν ὁ Θεὸς «ὅτι ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτῶν Θεός, καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μοι λαός. Διὸ ἐξέλθατε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος, καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς, καὶ ἔσομαι ὑμῖν εἰς πατέρα, καὶ ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς υἱοὺς καὶ θυγατέρας, λέγει Κύριος παντοκράτωρ». Ταύτας οὖν ἔχοντες τὰς ἐπαγγελίας, ἀγαπητοί, καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος, ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, εσείς είστε ναός του ζωντανού Θεού, όπως ο ίδιος είπε: θα κατοικήσω ανάμεσά τους και θα πορεύομαι μαζί τους, θα είμαι Θεός τους, κι αυτοί θα είναι λαός μου. Γι’ αυτό ο Κύριος λέει: φύγετε μακριά απ’ αυτούς και ξεχωρίστε. Mην αγγίζετε ακάθαρτο πράγμα, κι εγώ θα σας δεχτώ. θα είμαι για σας ο Πατέρας, κι εσείς θα είστε γιοι και θυγατέρες μου, λέει ακόμα ο παντοκράτορας Κύριος. Αφού λοιπόν, αγαπητοί μου, έχουμε αυτές τις υποσχέσεις, ας κα­θαρίσουμε τους εαυτούς μας από καθετί που μολύνει το σώμα και την ψυχή. Ας ζήσουμε μια άγια ζωή με φόβο Θεού.

Σχολιασμός

Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα γίνεται λόγος για τη σχέση του χριστιανού με το Θεό. Ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί ποικίλους συμβολισμούς και παραστάσεις, καταλήγοντας σε συμπεράσματα που είναι χρήσιμα για τη χριστιανική ζωή. Έπειτα διακηρύσσει ότι οι χριστιανοί είμαστε «ναός του Θεού του ζώντος. Προσδιορίζει στη συνέχεια τόσο τις σχέσεις τους με τον κόσμο, όσο και το χρέος τους απέναντι στους ίδιους τους εαυτούς τους , που είναι η καθαρότητα σαρκός και πνεύματος και η επιδίωξη του αγιασμού.

Ο Απ. Παύλος τονίζει ότι εμείς οι χριστιανοί είμαστε «ναός Θεού ζώντος». Είμαστε λοιπόν κατοικητήριο του Θεού. Αυτό ακριβώς σημαίνει η λέξη «ναός». Γι’ αυτό άλλωστε συχνά ο μέγας Απόστολος συνιστά την πνευματική και ηθική καθαρότητα. Ο Απόστολος Παύλος θέλοντας να πείσει τους Κορινθίους ότι αυτά που τους γράφει δεν είναι κάτι δικό του, αλλά θεϊκή διακήρυξη, προσφεύγει στην Παλαιά Διαθήκη. Συγκεκριμένα ο Παύλος επικαλείται λόγια του ιδίου του Θεού προς τον Ισραήλ (βλ. Λευϊτ. 26, 11-12 και Ιεζ. 37, 27): «ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω και και έσομαι αυτών Θεός, και αυτοί έσονταί μοι λαός». Ο Θεός είναι παρών στον κόσμο και την ιστορία. Με την ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, εκπληρώνεται η υπόσχεση του Θεού προς τον περιούσιο λαό του. Ο Χριστός είναι ο σαρκωμένος Λόγος του Θεού, η Σοφία του Θεού, η όντως Ζωή, η αληθινή Δικαιοσύνη το Φως των εθνών και η Απολύτρωση για τους ανθρώπους.

Ωστόσο η σχέση αυτή, που ο ίδιος ο Θεός εγκαθιδρύει, συνεπάγεται από μέρους μας ένα χρέος. Το χρέος αυτό είναι απομάκρυνση από την αμαρτία. Από καθετί που μολύνει το σώμα και την ψυχή. Γι’ αυτό και καλεί ο Παύλος τους Κορινθίους μέσα από την επιστολή του αυτή να μην συναναστρέφονται με τους ειδωλολάτρες και τους απίστους, αλλά να διαχωρίσουν τη θέση και τη ζωή τους από αυτούς .Τηρώντας αυτά ο Θεός θα μας δεχτεί κοντά του. Θα γίνουμε παιδιά Του, οι υιοί και οι θυγατέρες Του και Αυτός ο Πατέρας μας. Αυτό μας λέει στον επόμενο στίχο ο θείος Απόστολος: «και έσομαι υμίν εις πατέρα, και υμείς έσεσθέ μοι εις υιούς και θυγατέρας…». Η σχέση μας με το Θεό είναι σχέση πατέρα – παιδιού. Μια σχέση πνευματική και αγαπητική. Η σχέση αυτή προαναγγέλεται στην Παλαιά Διαθήκη, όπως για παράδειγμα στο Β΄ Βασιλειών (7, 14) και στον προφήτη Ιερεμία (38,1 ∙ 39, 38). Μάλιστα τα λόγια που παραθέτει στο στίχο 18 είναι βασισμένα στα χωρία αυτά της Παλαιάς Διαθήκης. Η υπόσχεση αυτή του Θεού, που προαναγγέλεται στην Παλιά διαθήκη, βρίσκει την πλήρη εκπλήρωση της στην Καινή Διαθήκη, στο πρόσωπου του Θεανθρώπου Χριστού. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι το προαιώνιο σχέδιο του Θεού, ήταν ο άνθρωπος να ξαναγίνει παιδί του. Ο Θεός μας προόρισε να γίνουμε και πάλι παιδιά του: «προορίσας ημάς εις υιοθεσίαν δια Ιησού Χριστού» (Εφεσ. 1, 5).

Παράλληλα οι επαγγελίες του Θεού προς το λαό του, προς τα παιδιά Του, είναι αρκετές και αναμφίβολα κοσμοσωτήριες και λυτρωτικές. Ο Θεός μας κάνει και πάλι παιδιά του, μας καλεί σε υιοθεσία και μας χαρίζει τη λύτρωση με το σταυρικό μαρτύριο του Υιού Του. Μας εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου. Ο Θεός επίσης είναι παρών στην ιστορία. Περπάτησε ανάμεσα μας. Από όλα αυτά όμως απορρέουν και κάποιες υποχρεώσεις για εμάς τους χριστιανούς. Ή καλύτερα υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις για να γίνουμε παιδιά του Θεού και να πετύχουμε τη θέωση. Και αυτές είναι να καθαρίσουμε τον εαυτό μας από καθετί που μολύνει το σώμα και τη ψυχή. Αυτό μας προτρέπει στον πρώτο στίχο του κεφαλαίου 7, ο απόστολος των εθνών: «…καθαρίσωμεν εαυτούς από παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος…». Με απλά λόγια μας καλεί να καθαρίσουμε το σώμα και τη ψυχή από τα πάθη και τις αμαρτίες. Το πάθος είναι ασθένεια της ψυχής. Είναι εμπαθής κατάσταση της ψυχής. Είναι ακόμη διαστροφή των ψυχικών δυνάμεων. Παρά φύσιν κατάσταση και κίνηση της ψυχής. Τα πάθη δεν ανήκουν στη φύση του ανθρώπου, αλλά αποτελούν παρά φύσιν καταστάσεις. Οι αμαρτίες είναι η εξωτερίκευση και ενεργοποίηση των παθών. Είναι οι συγκεκριμένες πράξεις οι οποίες μας απομακρύνουν από το Θεό και μολύνουν το σώμα, αλλά και τη ψυχή. Το αμάρτημα είμαι μια ηθική πτώση, μια αστοχία. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι είναι δυνατόν να υπάρχουν και πάθη που είναι κρυφά, γιατί δεν δόθηκε η αφορμή να ενεργοποιηθούν με συγκεκριμένες αμαρτίες. Και αυτά όμως είναι επικίνδυνα, γιατί μένουν απαρατήρητα και δεν πολεμούνται.

Ο Απόστολος Παύλος κάνει αναφορά για το «μολυσμό της σαρκός», εννοεί τις αμαρτωλές πράξεις, οι οποίες κατά πρώτο λόγο μολύνουν το σώμα μας που είναι «ναός Θεού ζώντος». Όταν αναφέρεται σε «μολυσμό του πνεύματος», εννοεί τα πάθη που φωλιάζουν στη ψυχή, τους εμπαθείς και πονηρούς λογισμούς. Φυσικά αυτά είναι αλληλένδετα: τόσο τα πάθη, όσο και οι αμαρτίες μολύνουν το σώμα, αλλά και τη ψυχή. Η ζωή του χριστιανού είναι ένας συνεχής αγώνας για κάθαρση από τα πάθη και τις αμαρτίες. Αυτό άλλωστε μας καλεί να πράξουμε και ο απόστολος Παύλος. Η κάθαρση από τα πάθη οδηγεί στη θέωση, στην ένωση με το Θεό, που είναι και ο στόχος της ζωής του ανθρώπου.

Εν κατακλείδι είναι μεγάλη τιμή για το χριστιανό να είναι ένας έμψυχος ναός του Θεού. Να αποτελεί κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος, τον τόπο όπου φανερώνεται και αναπαύεται η Τριαδική χάρη. Και πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένας χειροποίητος αλλά θεόπλαστος ναός. Τον κατασκεύασε ο ίδιος ο Θεός, γιατί αγαπά να παραμένει και να κατοικεί μέσα μας, αρκεί εμείς να τον θεοποιούμε αυτό το ναό να τον διατηρούμε καθαρό και ευπρεπισμένο. Να το διαφυλάσσουμε από κάθε είδους φθορά που επιφέρει η αμαρτία. Να προσπαθούμε να αγωνιζόμαστε να παραμένει απρόσβλητο από κάθε μολυσμόν σαρκός και πνεύματος. Να επιδιώκουμε ασταμάτητα τον αγιασμό του.

Κυριακή Β΄ Λουκά, Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λκ. στ΄ 31-36 (01-10-2023)

Πρωτότυπο Κείμενο

Εἶπεν ὁ Κύριος· καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί.

Νεοελληνική Απόδοση

Είπε ο Κύριος: «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ’ αυτούς. Γιατί, αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Κι αν κάνετε καλό σ’ αυτούς που σας κάνουν καλό, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν. Αν δανείζετε σ’ όσους ελπίζετε να σας τα επιστρέψουν, ποια εύνοια περιμένετε από το Θεό; Και οι αμαρτωλοί δανείζουν στους ομοίους τους για να τα πάρουν πίσω. Αντίθετα, εσείς ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Έτσι, ο Θεός, που είναι καλός ακόμα και με τους αχάριστους και τους κακούς, θα σας ανταμείψει με το παραπάνω και θα σας κάνει παιδιά του. Να είστε λοιπόν σπλαχνικοί, όπως σπλαχνικός είναι κι ο Θεός Πατέρας σας».

Σχολιασμός

Η σημερινή Κυριακή είναι η δεύτερη κατά σειρά στον λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας κατά την οποία διαβάζονται Ευαγγελικές περικοπές από το κατά Λουκάν ιερό Ευαγγέλιο.

Το σημερινό ανάγνωσμα μικρό σε έκταση ταυτοχρόνως όμως με βαθιά μηνύματα, αποτελεί απόσπασμα από την επί του Όρους ομιλία του Ιησού Χριστού, όπου ο Κύριος αναπτύσσει αυτό που οι πατέρες στην συνέχεια ονόμασαν «χρυσό κανόνα» της χριστιανικής ζωής. Τα λόγια αυτά του Χριστού, μοιάζουν σαν μια γροθιά στην ανθρώπινη φύση του ανθρώπου, ακούγονται σχεδόν εξωπραγματικά, έχουν να κάνουν μ’ ένα άνθρωπο ο οποίος είναι πέρα και πάνω από τις ίδιες του τις αδυναμίες. «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ΄ αυτούς». στ.31 Μια τέτοια στάση δεν είναι απλώς ένας κανόνας καλής εξωτερικής και τυπικής συμπεριφοράς, ένα απλό πλαίσιο, αλλά στάση ζωής. Όπως προείπε ο Προφήτης Ησαίας ότι «λόγον συντετμημένον δώσει Κύριος επί της γης» (Ησ.10:25), πράγματι σε αυτόν τον ένα και σύντομο λόγο συμπεριλαμβάνεται κάθε αρετή, κάθε εντολή, σχεδόν κάθε καλή πράξη και γνώμη. Γι’ αυτό και κατά τον Ευαγγελιστή Ματθαίον, αφού προέταξε αυτό ο Κύριος, πρόσθεσε «ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται» (Μτθ. 7:12). Πράγματι, σε άλλο σημείο συγκεφαλαιώνοντας, είπε πώς σε δύο εντολές, στην αγάπη προς τον Θεόν και προς τον πλησίον «κρέμονται όλος ο νόμος και οι προφήται».

Δυστυχώς όπως πολύ συχνά συμβαίνει, οι άνθρωποι εκλαμβάνουν την διδασκαλία του Χριστού και την παραποιούν προσαρμόζοντάς την στα δικά τους μέτρα και προς ίδιο προσωπικό όφελος. Οι άνθρωποι δεν μπορούν; ή δεν θέλουν θα λέγαμε καλύτερα να δουν το βάθος και το μεγαλείο των λόγων του Κυρίου και κάνουν πνευματικές εκπτώσεις και συμβιβασμούς, πολλές φορές αντιστρέφοντας πλήρως το ευαγγελικό μήνυμα.

Κάτι ανάλογο συνέβη και εδώ με τον «χρυσό κανόνα». Οι περισσότεροι τον ερμηνεύουν κατά τρόπον ωφελιμιστικό. Εάν θέλουμε να μας αγαπούν, να μας εκτιμούν και να μας εξυπηρετούν οι άλλοι, και εμείς οφείλουμε να πράττουμε το ίδιο. Όμως αυτή η αντίληψη προδίδει έλλειψη αγάπης και φανερώνει υπολογιστικό και χρησιμοθηρικό χαρακτήρα στις συμπεριφορές των ανθρώπων, εφ’ όσον εισάγει το κριτήριο της συναλλαγής και της αναμονής ανταποδώσεως.

Όμως, ο Κύριος σαφώς δεν εννοεί κάτι τέτοιο. Και αυτό φαίνεται στην συνέχεια του ιερού Ευαγγελίου όπου, αφού διετύπωσε τον «χρυσό κανόνα», έρχεται και εξηγεί το νόημά του και τον τρόπο εφαρμογής του με συγκεκριμένα παραδείγματα. «Και αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, και αν αγαθοποιείτε σε όσους σας ανταποδίδουν το αγαθό, και αν δανείζετε σε όσους προσμένετε να σας ανταποδώσουν τα ίσα, τι το ιδιαίτερο κάνετε και ποιά χάρη περιμένετε να λάβετε από τον Θεόν; Και οι αμαρτωλοί άνθρωποι τα ίδια πράττουν».

Έτσι λοιπόν ο Χριστός διασαφηνίζει ότι ο «χρυσός κανόνας» συμπεριφοράς δεν σημαίνει ανταποδοτικότητα ή προσμονή προσωπικής ωφελείας, αλλά κάτι πολύ ανώτερο και διαφορετικό από τα συνηθισμένα ανθρώπινα μέτρα. Και εξηγεί ο Χριστός τι εννοεί στην συνέχεια: «πλην αγαπάτε τους εχθρούς υμών και αγαθοποιείτε και δανείζετε μηδέν απελπίζοντες διότι έσται ο μισθός υμών πολύς και έσεσθε υιοί του υψίστου».

Εάν πράττουμε και ενεργούμε όπως οι πολλοί άνθρωποι, δεν κάνουμε κάτι το ιδιαίτερο η διαφορετικό ώστε να αναμένουμε την χάριν του Θεού. Όταν όμως η εκδήλωση της αγάπης μας ξεπερνά το συνηθισμένο και ωφελιμιστικό κίνητρο, τότε είναι αξιέπαινη και ευρίσκει χάριν ενώπιον του Θεού. Τέτοιου είδους συμπεριφορές και πράξεις αγάπης προσιδιάζουν στους χριστιανούς, διότι αυτοί ως τέκνα του Υψίστου ομοιάζουν σε Αυτόν, καθώς και ο Θεός φανερώνεται «χρηστός επί τους αχαρίστους και πονηρούς». Αυτό αποτελεί και το βαθύτερο νόημα των λόγων του Χριστού.

Για μία ακόμη φορά, ο Κύριος μας καλεί να υπερβούμε τα όριά μας, να ξεπεράσουμε τον εγωισμό και το στενό υπολογιστικό συμφέρον, και να επιδείξουμε ανωτέρα πνευματική συμπεριφορά, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Μία τέτοια συμπεριφορά προϋποθέτει να μπορούμε να αγαπούμε με τρόπο γνήσιο και θυσιαστικό ακόμη και τους εχθρούς μας, ακόμη και εκείνους τους δύστροπους χαρακτήρες που μας δυσκολεύουν την καθημερινότητά μας, ακόμη και να υπομείνουμε κάποια αδικία εις βάρος μας.

Ο Κύριος μας ζητεί να επιδείξουμε αληθινή αγάπη και γνήσιο ενδιαφέρον για τους άλλους, μιμητές γενόμενοι του Θεού. «Γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων εστι». (στ. 36)