Ομιλία Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρου στα Αποκαλυπτήρια της Προτομής του Αντώνη Γεωργιάδη Βοηθού του Στρατιωτικού Αρχηγού της ΕΟΚΑ 1955-59 Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή στο Μηλικούρι
15 Αυγούστου 2023

Ἔντιμε κύριε Ὑπουργέ,
Ἔντιμοι κύριοι Βουλευτές,
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Συλλειτουργοί,
Κύριοι Κοινοτάρχες,
Κυρίες καί Κύριοι,

Σήμερα, γιορτή τῆς Παναγίας, ἡ κυπριακή Πολιτεία καί ἡ Ἐκκλησία, ἐκπληρώνοντας ἐθνικό καθῆκον ἱερό καί χρέος ὑπέρτατο ἔναντι τοῦ ἔθνους, τῆς ἱστορίας καί τῶν ἑλληνικῶν πεπρωμένων, ἀποτίουν φόρο τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης πρός τόν γενναῖο τῆς ἐλευθερίας ἀγωνιστή Ἀντώνη Γεωργιάδη, τόν ἄμεσο αὐτό βοηθό, συνεργάτη καί συμπαραστάτη τοῦ στρατιωτικοῦ ἀρχηγοῦ τῆς ΕΟΚΑ 1955-59, στρατηγοῦ Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ. Ἀποτίουν φόρο τιμῆς πρός τόν ἀπαστράπτοντα αὐτό καθρέφτη τῆς ἀρετῆς καί τῆς μαχητικῆς ὑπεροχῆς στά πεδία τῶν μαχῶν, γιά τήν ἐλευθερία καί τήν ἐθνική ἀνεξαρτησία.

Ἕντεκα χρόνια μετά τόν θάνατό του, μετά τόν ἐπαναπατρισμό του στόν κόσμο τῶν καθαρῶν πνευμάτων, ἡ Πολιτεία καί ἡ Ἐκκλησία, ἀναγνωρίζοντας ἐπίσημα, ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἡ ἐθνική συνείδηση κατανόησε καί ἡ ἱστορία ἐπιβεβαίωσε, ὅτι, δηλαδή, ὁ κεκοσμημένος μέ τήν ἀρετή τῆς σεμνότητας καί ταπεινότητας, ἀλλά καί τῆς ἀνδρείας καί γενναιότητας, Ἀντώνης Γεωργιάδης, κατέλαβε ἐκλεκτή θέση μεταξύ τῶν ἀθανάτων τοῦ γένους, ἀποφάσισαν νά ἀποδώσουν τίς πρέπουσες τιμές, ἐγείροντας μνημεῖο ἐξαίρετο σέ ἀπαθανατισμό τῶν ὅσων ὑπέρ τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος ἐπετέλεσε.
Ἡ γενναία πρός τήν πατρίδα προσφορά του, κινοῦσα τήν ἐθνική εὐγνωμοσύνη, ὕψωσε τήν προτομή του ἐδῶ, στήν ποθεινή γενέτειρά του, τή συμπαθέστατη καί ἡρωϊκοτάτη κοινότητα Μηλικουρίου, πού ἔδωσε σ’ αὐτόν τήν πρώτη πνοή τοῦ ἑλληνικοῦ ἀέρα, γιά νά ὑπενθυμίζει στούς ἐπιζῶντες καί νά παραδίνει στίς ἐπερχόμενες γενιές τήν ἀγέρωχη ἡγετική μορφή καί τό τίμιο καί δαφνοστεφανωμένο ὄνομά του, ὡς γενναίου ἀγωνιστῆ καί ἱεροφάντη τῆς πτερόεσσας ἐλευθερίας.
Ἐδῶ, σ’ αὐτή τή μικρή γωνιά τῆς γῆς. Ἐδῶ, στό ἀπόμερο καί «κρημνικό», ἀλλά ὑπερήφανο, ἄφοβο καί ἀτρόμητο μπροστά στούς ἄγριους ἀνέμους τῶν ἑκάστοτε λυσσωδῶν κατακτητῶν, ἡρωικό χωριό τῆς κοινότητας Μηλικουρίου, σ’ αὐτό τό θαῦμα τοῦ γένους μας, πού διά μέσου τῶν περιπετειῶν τῆς ἱστορίας κράτησε ἀναπεπταμένα τά ἱερά λάβαρα τῶν ἐθνικῶν μας ἰδεωδῶν καί τῶν τιμιοτάτων παραδόσεών μας. Ἐδῶ, στήν ἔνδοξη αὐτή γενέτειρα τοῦ Ἀντώνη Γεωργιάδη, θά προσκυνοῦμε τήν ἑλληνική δόξα, κρυμμένη στό μνημεῖο αὐτό, τοῦ ὁποίου τά ἀποκαλυπτήρια τελοῦμε σήμερα, καί θά ἀναβαπτιζόμαστε ἐθνικά καί θά ἀντλοῦμε τήν ἐλπίδα, τή δύναμη καί τό θάρρος, γιά νά συνεχίσουμε τήν αἱματόβρεκτη πορεία πρός τήν ἐλευθερία.

Ἡ ἱστορία τό κατέγραψε ἤδη καί δέν πρέπει νά παραθεωρεῖται ἀπό κανένα, ὅτι, κατά τήν ἀθάνατη ἐκείνη ἐποποιΐα τοῦ 1955-59, στόν ἀπελευθερωτικό ἐκεῖνο ἀγώνα τῆς ΕΟΚΑ, πρός ἀποτίναξη τοῦ ἀγγλικοῦ ζυγοῦ καί τήν ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τήν μάνα Ἑλλάδα, ἡ κοινότητα αὐτή δέν ἔμεινε ἁπλός θεατής. Ἀντίθετα, ἡ γλυκυτάτη αὐτή γενέτειρα τοῦ Ἀντώνη Γεωργιάδη ἔγινε κόμβος καί πορθμεῖο τῶν γενναίων τῆς ΕΟΚΑ ἀγωνιστῶν, ἔγινε ὁρμητήριο θερμουργῶν τῆς πατρίδας προασπιστῶν, γι’ αὐτό καί οἱ ἀδίστακτοι ἀποικιοκράτες, ὅταν κατάλαβαν τί συνέβαινε, ἐπέβαλαν γιά πενηντατέσσερις τόσες ἡμέρες στούς προκινδυνεύοντες χάριν τῶν ἱερῶν σκοπῶν τοῦ ἐθνικοῦ ἀγώνα κατοίκους τῆς κοινότητας αὐτῆς κατ’ οἶκον περιορισμό, τό γνωστό κέρφιου.

Γέννημα, λοιπόν, τῆς εὔανδρης κοινότητας Μηλικουρίου καί υἱός ἑλληνοφρόνων καί εὐσεβοφρόνων χριστιανῶν γονέων, ἔκλεισε ὁ μικρός Ἀντώνιος ἀπό νωρίς στήν καρδιά του τήν ἀγάπη γιά τόν Χριστό καί γιά τήν Ἑλλάδα. Γαλουχημένος πεδιόθεν στά ἱερά νάματα τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδας, ἀναδείχθηκε σέ κορυφαῖο πρόμαχο τῆς ἐλευθερίας καί σέ ὑψιπέτη ἀετό τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας.

Ἡ κεντρική ἰδέα, πού διαπερνᾶ καί ἐμπνέει τόν Ἀντώνη Γεωργιάδη, εἶναι ἡ ἀσίγαστη καί φλογερή ἀγάπη του πρός τήν Ὀρθοδοξία καί τήν ἑλληνική Πατρίδα. Τή δέ καρδία του καταφλέγει ὁ πόθος του, γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ ἀγγλικοῦ ζυγοῦ καί τήν περιπόθητη ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τή μητέρα Ἑλλάδα. Γι’ αὐτό καί, κατά τόν ἐθνικό ἐκεῖνο ἀγώνα τοῦ 1955-59, ἀπόφοιτος ἤδη τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ἐντάχθηκε ἀπό τούς πρώτους στίς τάξεις τῆς ΕΟΚΑ μέ τό ψευδώνυμο ΚΑΝΑΡΗΣ, πολεμώντας μέ παράτολμο θάρρος καί ὕψιστη πρός τόν θάνατο περιφρόνηση, γιά τήν ἐλευθερία καί τήν αὐτοδιάθεση τοῦ κυπριακοῦ λαοῦ.

«Θέλει ἀρετήν καί τόλμην ἡ ἐλευθερία», μᾶς λέγει ὁ ὑμνητής τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας Ἀνδρέας Κάλβος. Ἀπαραίτητη, δηλαδή, προϋπόθεση, τόσο γιά τήν ἀπόκτηση, ὅσο καί γιά τή διατήρηση τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας εἶναι ὁ συνδυασμός ἀρετῆς καί τόλμης. Καί ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης, ὁ ἀκριβός αὐτός ἀνθός τῆς κοινότητας Μηλικουρίου, ἦταν ἐνάρετος καί τολμηρός, συνετός καί γενναιόψυχος. Πέραν, ὅμως, τῶν ἀρετῶν αὐτῶν, πού κοσμοῦσαν τόν πύρινο αὐτό ἀγωνιστή τῆς ἐλευθερίας μέ τήν ἡγετική φυσιογνωμία, θά μποροῦσε κανείς νά πεῖ ὅτι στόν Ἀντώνη Γεωργιάδη, γενικά «κατεσκήνωσε τῶν ἀρετῶν ἡ πᾶσα δικαιοσύνη». Βίος καί πολιτεία ἐκτυφλωτικά ἀπαστράπτοντα. Ἐθνικό φρόνημα ἄκαμπτο. Ἦθος ἀκτινοβόλο, ἀδαμάντινο. Ὑπομονή καί μακροθυμία ἀνεξάντλητες. Ἀνεξικακία ἀπεριόριστη. Αὐτές ἦταν οἱ ὑψηλές ἀρετές, πού στόλιζαν τόν ὑψιπέτη αὐτό Ἀετό τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας. Ἦταν ἐπιπρόσθετα καί ταπεινός καί ἄτυφος, καί «πρᾶος καί ἄτυφος, καί τῆς ἀγάπης ῥεῖθρον μή κενούμενον». Καί ὅλα αὐτά σέ συνδυασμό πάντοτε μέ τή γενναιοψυχία, τήν τόλμη, τό θάρρος καί τήν ἀνδρεία του.

Ἀλλά ὁ λύχνος δέν ἦταν δυνατό νά βρίσκεται κρυμμένος γιά πολύ «ὑπό τόν μόδιον» (Ματθ. ε’ 15), ὁ χρυσός ὑπό τή γῆ. Σύντομα ὁ Ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ Διγενής, διαπιστώνοντας τόν ἔνθεο γιά τήν ἐλευθερία ζῆλο του, τήν ἀγωνιστικότητά του, τό ὀργανωτικό του πνεῦμα, τή μόρφωσή του, τή σοφία του, τή μέχρι θανάτου ἐξικνουμένη αὐταπάρνησή του καί τήν ὅλη σεμνότητα καί πραότητά του, τόν παρέλαβε μαζί του βασικό συνεργάτη, σύμβουλο καί βοηθό του. Ἀπό τήν ὑψηλή αὐτή καί ἐπίζηλη θέση ἀναδεικνύεται ἡγέτης πραγματικός, ὁ ὁποῖος ἀκτινοβολεῖ ἀπό πίστη, αἰσιοδοξία καί δημιουργικότητα. Ἀπό τήν ὑψηλή αὐτή θέση ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης διέθεσε τήν ἔμφυτη ὀξυδέρκειά του, τή μόρφωσή του, τήν τέλεια ἀνιδιοτέλειά του καί τή μέχρι αὐτοθυσίας φιλοπατρία του καί ἀναδείχθηκε ἡγέτης πραγματικός, πού φέρει τή σφραγίδα τῆς φρονήσεως, τῆς συνέσεως, τῆς ἀνδρείας, τῆς πίστεως καί τῆς θυσίας. Ἀποσπώντας ἔτσι τήν ἀναγνώριση καί γενική ἐκτίμηση ὅλων καί ἰδιαίτερα τοῦ ἴδιου τοῦ Ἀρχηγοῦ Διγενῆ, ὁ ὁποῖος, διά τοῦ λόγου τό ἀληθές, στά Ἀπομνημονεύματά του (σελ. 357) τόν ἐξυμνεῖ, σημειώνοντας μεταξύ τῶν ἄλλων καί τά ἑξῆς: «Εἶμαι ὑποχρεωμένος νά ἐξάρω ἐνταῦθα τήν συμβολήν τούτου εἰς τόν ἀγῶνα. Νέος, μορφωμένος, εἰλικρινής καί ἔνθερμος πατριώτης. Συνελήφθη καί ἐφυλακίσθη ὑπό τῶν (ἀγγλικῶν) Ἀρχῶν τῆς Κύπρου εὐθύς ἀμέσως μετά τήν ἐπιστροφήν του ἐκ Κωνσταντινουπόλεως ἅμα τῷ πέρατι τῶν σπουδῶν του εἰς τήν Θεολογικήν Σχολήν Χάλκης. Ἀποδράσας ἐκ τῶν κρατητηρίων, προσῆλθεν εἰς ἐμέ καί τοῦ ἀνέθεσα τήν ὀργάνωσιν καί διοίκησιν ἀνταρτικῆς ὁμάδος εἰς τήν περιοχήν Μηλικουρίου, ἐξ οὗ κατήγετο. Ὡς ἀλλαχοῦ ἀνέγραψα, παρέλαβον εἶτα τοῦτον μαζί μου, μετά τήν ἔναρξιν τῶν μεγάλων ἐπιχειρήσεων τοῦ Χάρντινγκ, κατά τόν Μάιον τοῦ 1956, καί ἕκτοτε παρέμεινεν μετ’ ἐμοῦ, καταστάς ἀχώριστος σύντροφός μου, διαμοιρασθείς μετ’ ἐμοῦ ὅλους τούς κινδύνους, ταλαιπωρίας καί πικρίας. Μέ ἐβοήθησε μεγάλως εἰς τό ἔργον μου καί διά τοῦτο τοῦ ἐκφράζω τάς εὐχαριστίας καί τήν πλήρη εὐαρέσκειάν μου».

Μετά τό τέλος τοῦ ἀγώνα, ὅταν στίς 24 Ἀπριλίου 1959, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μακάριος σχημάτισε τήν πρώτη του κυβέρνηση, κατά τή μεταβατική περίοδο ἀπό τή λήξη τοῦ ἀγώνα μέχρι τήν ἐγκαθίδρυση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης διορίστηκε Ὑπουργός Συγκοινωνιῶν καί Ἔργων. Κατά τή σύντομη θητεία του ὡς Ὑπουργός, σκόρπιζε παντοῦ, μέ τήν παρουσία του, τό μῦρο τῆς εὐγένειας καί τῆς ἑλληνοπρέπειας. Δέν γοητεύθηκε ἀπό τή λάμψη τοῦ ἀξιώματος. Παρέμεινε σεμνός καί ταπεινός, πρόθυμος καί κατα-δεκτικός. Ἔμεινε, ἐπίσης, σ’ ὅλη τή θητεία του ἀσυμβίβαστος καί ἀδωροδόκητος, ἀξιοπρεπής καί φωτεινό παράδειγμα ἐντιμότητας. Μορφή φωτεινή καί ἀκέραιη ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης, πίστευε ὅτι ἡ φράση τοῦ Μακρυγιάννη «… νά εἴμαστε στό ΕΜΕΙΣ καί ὄχι στό ΕΓΩ», εἶναι δίδαγμα ἑνότητας καί ὁμοψυχίας, συναδέλφωσης καί συνεργασίας, ὁμόνοιας καί ἀλληλεγγύης. Γι’ αὐτό καί συμβουλεύει μέ τόν βίο καί τήν πολιτεία του ὅλους μας, νά παραμερίζουμε τά ἀτομικά μας συμφέροντα καί τίς προσωπικές μας φιλοδοξίες, καθώς ἐπίσης καί τούς κομματικούς φανατισμούς καί τά πολιτικά μίση, γιά τό καλό τῆς πατρίδας.

Δέν εἶναι, λοιπόν, τυχαῖα, πού ὅταν δημιουργήθηκαν οἱ πρῶτες διαφωνίες καί παρεξηγήσεις μεταξύ Ἀρχιεπισκόπου Μακαρίου καί Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ, ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης ἦταν ἕνας ἀπό τούς πρωτεργάτες, γιά τήν ἱστορική ἐκείνη συνάντηση τῶν δύο ἡγετῶν, πού ἔγινε στή Ρόδο στίς 7 Ὀκτωβρίου 1959, πρός ἐπίλυση τῶν μεταξύ τους διαφορῶν.

Μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης ἔζησε μακράν τῆς μάχιμης πολιτικῆς, χωρίς ὅμως νά παραιτηθεῖ ποτέ ἀπό τήν ἐθνική του ἰδεολογία. Ἔζησε ἁπλά, ταπεινά, συμμαζεμένα, χωρίς φανφάρες καί ἐπιδείξεις, χωρίς νεοπλουτιστικά ξιπάσματα, χωρίς πολυτέλειες καί ἀχρείαστες σπατάλες καί προπαντός ἀπαλλαγμένος πλήρως ἀπό ἀρχομανίες καί δοξομανίες, πού τόσα κακά ἐπισωρεύουν στήν πατρίδα. Μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του, πίστευε στά ἑλληνοχριστιανικά ἰδεώδη καί διακρινόταν γιά τήν ἠθική του συνείδηση.

Ὁ Ἀντώνης Γεωργιάδης πέθανε στίς 6 Μαΐου 2012 καί, ὅπως ἦταν ἡ ἐπιθυμία του, ἐτάφη σεμνά καί ταπεινά, χωρίς ἀπόδοση τιμῶν, ἐπικηδείων καί τυμπανοκρουσιῶν.

Ἕλληνίδες, Ἕλληνες,

Μαζευτήκαμε σήμερα ἐδῶ, γιά νά τελέσουμε τά Ἀποκαλυπτήρια τῆς προτομῆς τοῦ Ἀντώνη Γεωργιάδη, τοῦ πιό στενοῦ συνεργάτη τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς ΕΟΚΑ 1955-59, Στρατηγοῦ Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ. Ἦταν ἕνα χρέος ὅλης τῆς Κύπρου καί ὅλου τοῦ ἔθνους, πού ἔπρεπε νά ἐξοφληθεῖ. Καί τώρα πού πραγματώνεται, χαίρεται ἡ ποθεινή γενέτειρά του καί μαζί της ἀγάλλεται ὅλη ἡ Κύπρος. Πάνω στό μνημεῖο αὐτό θά κατοπτρίζεται ἡ ἡρωική καί ἡγετική μορφή του, οἱ ἀγῶνες του γιά τήν ἐλευθερία τῆς πατρίδας καί οἱ παντοειδεῖς ἀρετές, πού στόλιζαν τόν μεγάλο αὐτό ἄνδρα σ’ ὅλη τήν ἐπίγεια ζωή του. Ταυτόχρονα, ὅμως, θά κατοπτρίζεται καί ἡ θλίψη, γιά τήν ἀποτυχία ἐνσωμάτωσης τῆς Νήσου αὐτῆς στόν ἐθνικό κορμό, ὅπως ἦταν καί ὁ διακαής πόθος τοῦ κυπριακοῦ ἑλληνισμοῦ, πού ἀδιάψευστα ἀποτυπώθηκε στό δημοψήφισμα τοῦ 1950. Μά διπλά θά θλίβεται καί θά πονᾶ ἡ ψυχή του, ἐξ αἰτίας τῆς συνεχιζόμενης τουρκικῆς κακουργίας τοῦ 1974, πού ἐξακολουθεῖ, δυστυχῶς, γιά σαρανταεννέα τώρα χρόνια, νά κρατᾶ τή μαρτυρική μας Πατρίδα ὑπόδουλη, τραυματισμένη καί πρόσφυγα καί ἐμπαιζομένη ἀπό τή μεγαλόσχημη ἀπάτη τῆς διεθνοῦς διπλωματίας.

Σήμερα, πού τό διαβρωτικό δηλητήριο τῆς ἀπαισιοδοξίας ὁδηγεῖ τόν λαό μας σέ μιά μοιρολατρία καί ἀναστέλλει κάθε διάθεση γιά ἀγωνιστική δράση, ἡ σελαγίζουσα μορφή τοῦ φλογεροῦ ἀγωνιστῆ τῆς ΕΟΚΑ 1955-59 Ἀντώνη Γεωργιάδη προσφέρει μιά ἔνεση ἐλπίδας μέσα στό γενικό κλίμα τῆς ἀπελπισίας, μιά ἔνεση αὐτοπεποίθησης ἐνάντια στήν ἡττοπάθεια, ἕνα ἀντίδοτο στή γενική τάση γιά παραίτηση καί κατάπτυστη συνθηκολόγηση καί ὑποταγή. Πάνω στό Μνημεῖο αὐτό ἡ ἑλληνοπρεπής μορφή του θά προκαλεῖ στίς ψυχές τῶν πανελλήνων σάλο ὀρθοδόξων καί ἐθνικῶν σκιρτημάτων καί θά μᾶς καλεῖ ὅλους σέ ἐθνική ἑνότητα, σέ ἐθνική ἐγρήγορση καί σέ ἑλληνοπρεπή δράση, γιά τήν ἐξασφάλιση τῆς ἐπιβίωσης τοῦ κυπριακοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Ἡ ἀκτινοβολούσα ἐθνική φυσιογνωμία του θά καταυγάζει, ὡς στήλη φωτός, τό κυπριακό στερέωμα καί θά μᾶς καλεῖ ὅλους σέ ἀγώνα ἱερό, γιά μιά λύση στό ἐθνικό μας πρόβλημα ἔντιμη, δίκαιη, λειτουργική καί βιώσιμη, πού θά ἐπανενώνει τήν Πατρίδα μας σ’ ἕνα ἐλεύθερο, ἀνεξάρτητο καί δημοκρατικό κράτος, χωρίς κατοχικά στρατεύματα, συρματοπλέγματα καί ἐποίκους καί χωρίς ἐπεμβατικά δικαιώματα καί ἐγγυήσεις τρίτων, γιά μιά λύση πού θά κατοχυρώνει τά θεμελιώδη ἀνθρώπινα δικαιώματα καί τίς βασικές ἀτομικές ἐλευθερίες, γιά ὅλους τούς νόμιμους κατοίκους αὐτοῦ τοῦ τόπου, Ἑλληνοκυπρίους, Τουρκοκυπρίους, Μαρωνῖτες, Ἀρμενίους καί Λατίνους.

Μεγάλε καί πύρινε ἀγωνιστή τῆς πατρίδας, Ἀντώνη Γεωργιάδη:
«Αἰώνιο θά ’σαι καύχημα, ἀθάνατο τοῦ γένους
αἰώνια θά ’ναι ἡ φήμη σου, αἰώνια θά ’ναι ἡ δόξα,
αἰώνια θά ’ναι ἡ τιμή κι ἡ μνήμη σου αἰώνια».