Κυριακή Αγίων Πατέρων της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Τιτ. γ’ 8 – 15 (16-10-2022)

Πρωτότυπο Kείμενο

Τέκνον Τίτε, πιστὸς ὁ λόγος· καὶ περὶ τούτων βούλομαί σε διαβεβαιοῦσθαι, ἵνα φροντίζωσι καλῶν ἔργων προΐστασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. Ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις· μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιΐστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος. ῞Οταν πέμψω ᾿Αρτεμᾶν πρός σε ἢ Τυχικόν, σπούδασον ἐλθεῖν πρός με εἰς Νικόπολιν· ἐκεῖ γὰρ κέκρικα παραχειμάσαι. Ζηνᾶν τὸν νομικὸν καὶ ᾿Απολλὼ σπουδαίως πρόπεμψον, ἵνα μηδὲν αὐτοῖς λείπῃ. Μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι. Ἀσπάζονταί σε οἱ μετ᾿ ἐμοῦ πάντες. Ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν πίστει. ῾Η χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· Ἀμήν.

Νεοελληνική Απόδοση

Παιδί μου Τίτε, αυτά τα λόγια είναι αξιόπιστα και θέλω να τα βεβαιώνεις με την προσωπική σου μαρτυρία, ώστε όσοι έχουν πιστέψει στο Θεό να φροντίζουν να πρωτοστατούν σε καλά έργα. Αυτά είναι τα καλά και τα χρήσιμα στους ανθρώπους. Από το άλλο μέρος, να αποφεύγεις τις ανόητες αναζητήσεις σε γενεαλογικούς καταλόγους, τις φιλονικίες και τις διαμάχες γύρω από τις διατάξεις του ιουδαϊκού νόμου, γιατί όλα αυτά είναι ανώφελα και μάταια. Τον άνθρωπο που ακολουθεί πλανερές διδασκαλίες συμβούλεψέ τον μια δυο φορές, κι αν δεν ακούσει άφησέ τον, με τη βεβαιότητα πως αυτός έχει πια διαστραφεί και αμαρτάνει, καταδικάζοντας έτσι ο ίδιος τον εαυτό του. Όταν θα σου στείλω τον Αρτεμά ή τον Τυχικό, έλα το συντομότερο να με συναντήσεις στη Νικόπολη, γιατί εκεί αποφάσισα να περάσω το χειμώνα. Τον Ζηνά το νομικό και τον Απολλώ, να τους εφοδιάσεις πλουσιοπάροχα με ότι χρειάζονται για το ταξίδι τους, ώστε να μην τους λείψει τίποτα. Ας μαθαίνουν και οι δικοί μας να πρωτοστατούν σε καλά έργα, για ν΄ αντιμετωπίζουν τις επείγουσες υλικές ανάγκες, ώστε η ζωή τους να μην είναι άκαρπη. Σε χαιρετούν όλοι όσοι είναι μαζί μου. Χαιρέτησε τους πιστούς που μας αγαπούν. Η χάρη να είναι μαζί με όλους σας. Αμήν.

Σχολιασμός

Η Εκκλησία έχει αφιερώσει τρεις από τις Κυριακές του εκκλησιαστικού έτους στην τιμή των Αγίων Πατέρων. Η πρώτη είναι η έβδομη Κυριακή από το Πάσχα, η οποία είναι αφιερωμένη στους τριακόσιους δεκαοκτώ Πατέρες, οι οποίοι συγκρότησαν την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, η δεύτερη είναι στις 13 Ιουλίου αν είναι Κυριακή, ή αν όχι η πρώτη Κυριακή μετά την ημερομηνία αυτή. Αυτή η Κυριακή είναι αφιερωμένη στη μνήμη των έξι πρώτων Οικουμενικών Συνόδων με έμφαση στην Δ’ Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα Κωνσταντινουπόλεως το 451 μ.Χ. Η τρίτη Κυριακή η οποία είναι αυτή που εξετάζουμε σήμερα είναι μέσα στο μήνα Οκτώβριο και συγκεκριμένα αυτή που θα συμπέσει στις 11 του μηνός ή την πρώτη και πάλι Κυριακή μετά την ημερομηνία αυτή και είναι αφιερωμένη στη μνήμη των Πατέρων της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου.

Το αποστολικό ανάγνωσμα της πρώτης Κυριακής είναι παρμένο από τις Πράξεις των Αποστόλων. Το αποστολικό ανάγνωσμα όμως των άλλων δύο Κυριακών είναι το ίδιο και είναι παρμένο από την προς Τίτον επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Η επιστολή αυτή καθώς και οι δύο επιστολές του Αποστόλου διαφέρουν από τις υπόλοιπες γιατί πρώτον απευθύνονται προς συγκεκριμένο πρόσωπο και όχι προς Εκκλησίες και δεύτερον τα θέματα με τα οποία ασχολούνται έχουν να κάνουν με τους ποιμένες και το ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας γι αυτό το λόγο και ονομάζονται και ποιμαντικές επιστολές. Ο Απόστολος Παύλος στη συγκεκριμένη αποστολική περικοπή συνιστά στον Τίτο, Επίσκοπο Κρήτης, και κατ’ επέκταση σε όλους τους ποιμένες της Εκκλησίας, πως να εργάζεται και να «εκπαιδεύει» πνευματικά τους ανθρώπους.

Το αποστολικό ανάγνωσμα αρχίζει με τη φράση του Αποστόλου Παύλου «πιστός ο λόγος». Η έννοια του λόγου μέσα στην Αγία γραφή λαμβάνει πολλές ερμηνείες που ξεκινούν από την έννοιά του ως λόγου διδασκαλίας και φθάνουν μέχρι τον υποστατικό Λόγο του Θεού, τον Ιησού Χριστό. Στις Πράξεις των Αποστόλων γίνεται αναφορά περί «των λόγων του Κυρίου Ιησού» και το πιθανότερο είναι ότι η χρήση του όρου «λόγος» εδώ έχει σχέση με τους λόγους αυτούς του Ιησού Χριστού. Δηλαδή μεταξύ των πρώτων χριστιανών κυκλοφορούσαν χαρακτηριστικοί λόγοι του Κυρίου, τους οποίους χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ζωή. Για αυτούς τους λόγους λοιπόν, ζητά ο Απόστολος Παύλος από τον Τίτο να μιλά με βεβαιότητα και να τους θεωρεί αξιόπιστους.

Ζητά ο Απόστολος Παύλος από τον Τίτο να μιλά με βεβαιότητα για την αξιοπιστία του Ευαγγελίου, ώστε να οδηγηθεί στη μαρτυρία της αγάπης: «ίνα φροντίζωσι καλών έργων προΐστασθαι οι πεπιστευκότες τω Θεώ». Ο κάθε άνθρωπος που αποδέχεται το λόγο του Θεού θα έχει ως φυσικό έργο στη ζωή του να πρωτοστατεί σε έργα αγάπης. Τα καλά έργα που αποτελούν κύριο μέλημα της χριστιανικής ζωής είναι «καλά και ωφέλημα τοις ανθρώποις», δηλαδή έχουν διπλή ωφέλεια. Είναι ωφέλιμα καταρχήν γι΄ αυτούς που τα πράττουν, γιατί έτσι δεν μένουν μόνο στη θεωρία και στην απλή αποδοχή του λόγου του Θεού, αλλά προχωρούν και στην έμπρακτη εφαρμογή τους και έτσι έχουν και το έλεος του Θεού. Είναι επίσης ωφέλιμα γι αυτούς για χάρη των οποίων τα πράττουν, γιατί έτσι απαλύνουν τον πόνο και την ταλαιπωρία τους.

Στη συνέχεια ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τον Τίτο τί πρέπει να αποφεύγει, «. μωράς δε ζητήσεις και γενεαλογίας και έριες και μάχας νομικάς περιΐστασο εισί γαρ ανωφελείς και μάταιοι». Είναι δηλαδή μάταιες και άσκοπες οι αναζητήσεις σε διάφορους γενεαλογικούς καταλόγους που άρεσε ιδιαίτερα στους Ιουδαίους να συντάσσουν. Οι αναζητήσεις αυτές προκαλούσαν επιπλέον συγκρούσεις μεταξύ των συνομιλητών για η σημασία των διαφόρων διατάξεων του Μωσαϊκού νόμου. Όλα αυτά πρέπει να αποφεύγονται γιατί είναι ανώφελα. Επίσης τον καλεί να αποφεύγει αντιπαλότητες και συγκρούσεις, οι οποίες πιθανόν να σκανδαλίσουν τους πιστούς. Ο επίσκοπος, ως τύπος Χριστού, οφείλει να ειρηνεύει και να διαδίδει την ειρήνη του Χριστού στο ποίμνιό του.

Κατόπιν ο Απόστολος Παύλος γίνεται πιο συγκεκριμένος και τονίζει τη στάση που οφείλει ο Τίτος να έχει απέναντι στους αιρετικούς. Ο αιρετικός είναι αυτός ο οποίος φρονεί και πιστεύει κάτι διαφορετικό από εκείνο που η Εκκλησία διδάσκει. Εκείνος που κάνει την επιλογή αυτή, θέτει τον εαυτό του εκτός της εκκλησιαστικής κοινότητας. Χρέος λοιπόν του Τίτου και κατ’ επέκταση όλων των ποιμένων είναι να νουθετήσει τον αιρετικό μια και δυο φορές. Η νουθεσία δεν περιορίζεται στην απλή προτροπή, αλλά λαμβάνει μια ευρύτερη σημασία πατρικής αγάπης και ποιμαντικής φροντίδας. Αν παρόλα αυτά ο αιρετικός δεν μετανοήσει και παραμείνει αμετακίνητος στις απόψεις του, τότε δεν υπάρχει άλλη οδός παρά μόνο η παραίτηση κάθε προσπάθειας. Βασικά ο αιρετικός πρέπει να απομονώνεται από τους άλλους πιστούς γιατί υπάρχει η πιθανότητα να επηρεαστούν Και η αίρεση είναι η χειρότερη αμαρτία γιατί οδηγεί στην οριστική διακοπή της κοινωνίας με την Εκκλησία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Απόστολος Παύλος δεν απορρίπτει εξαρχής τον αιρετικό, αλλά συνιστά το διάλογο μαζί του και την προσπάθεια για επαναφορά του στην ορθή πίστη. Εάν όμως οι προσπάθειες αποβούν μάταιες, τότε ο αιρετικός πρέπει να απομονώνεται, όπως ο ασθενής, ώστε να μην επηρεαστούν τα άλλα μέλη της Εκκλησίας.

Στη ζωή του πιστού ανθρώπου δεν επαρκεί μόνο η θεωρία, χρειάζεται απαραίτητα και η πράξη. Η πράξη είναι εκείνη που ενσαρκώνει τη θεωρία και μετατρέπει την πίστη σε έμπρακτη μαρτυρία αγάπης. Βέβαια η οδός για τη σωτηρία είναι η πίστη, η τήρηση του θελήματος του Θεού. Ταυτόχρονα η πίστη πρέπει να είναι μια ζωντανή μαρτυρία που δίνει ο άνθρωπος στην καθημερινή του ζωή και όχι μια θεωρητική προσέγγιση. Ο Απ. Ιάκωβος ο Αδελφόθεος τονίζει χαρακτηριστικά: «Η πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστί» (Ιακ. 2,20). Χριστιανοί χωρίς έργα είναι δἐνδρα χωρίς καρπούς.

Τα καλά έργα είναι αρεστά από το Θεό και είναι ο καρπός της πίστης. Ο Θεός ευαρεστείται όταν ο πιστός άνθρωπος δίνει μαρτυρία αγάπης, όταν διακονεί στο όνομα του Ιησού Χριστού τον πάσχοντα αδελφό του. Σήμερα ειδικά, που οι ανάγκες των ανθρώπων αυξάνονται τόσο σε υλικά αγαθά αλλά και σε πνευματική ενίσχυση, οι πιστοί άνθρωποι καλούμαστε να δώσουμε τη μαρτυρία της αγάπης και της θυσίας του Ιησού Χριστού. Όπως αναφέραμε ήδη δεν είναι μόνο με την υλική βοήθεια που θα δείξουμε την ανιδιοτελή αγάπη μας αλλά και με ένα λόγο παρηγοριάς προς τους πονεμένους, τους ασθενείς, τους θλιβομένους. Η οικονομική κρίση αποτελεί πρόκληση για τους πιστούς να δώσουμε τη μαρτυρία της ανιδιοτελούς αγάπης, των καλών έργων της πίστης στο Θεό.

Κυριακή Δ’ Λουκά (του Σπορέως) Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λκ. η’ 5-15 (16-10-2022)

Πρωτότυπο Κείμενο

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ. Καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ὃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό· καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, καὶ φυὲν ἐξηράνθη διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα· καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐν τῷ μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό· καὶ ἕτερον ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν τὴν ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν ἑκατονταπλασίονα. ᾿Επηρώτων δὲ αὐτὸν οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες· Τίς εἴη ἡ παραβολὴ αὕτη; Ὁ δὲ εἶπεν· Ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ συνιῶσιν. Ἔστι δὲ αὕτη ἡ παραβολή· Ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· Οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν ,εἰσιν οἱ ἀκούσαντες· εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος, καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν. Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πέτρας, οἳ ὅταν ἀκούσωσι, μετὰ χαρᾶς δέχονται τὸν λόγον, καὶ οὗτοι ρίζαν οὐκ ἔχουσιν, οἳ πρὸς καιρὸν πιστεύουσι καὶ ἐν καιρῷ πειρασμοῦ ἀφίστανται. Τὸ δὲ εἰς τὰς ἀκάνθας πεσόν, οὗτοί εἱσιν οἱ ἀκούσαντες, καὶ ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται, καὶ οὐ τελεσφοροῦσι. Τὸ δὲ ἐν τῇ καλῇ γῇ, οὗτοί εἰσιν, οἵ τινες ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ, ἀκούσαντες τὸν λόγον, κατέχουσι, καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ. Ταῦτα λέγων ἐφώνει· Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω.

Νεοελληνική Απόδοση

Είπε ο Κύριος αυτή την παραβολή «Βγήκε ο σποριάς για να σπείρει το σπόρο του· καθώς έσπερνε, μερικοί σπόροι έπεσαν στο δρόμο, όπου καταπατήθηκαν και τους έφαγαν τα πουλιά. Άλλοι έπεσαν στις πέτρες και, όταν φύτρωσαν, ξεράθηκαν, γιατί δεν είχε υγρασία. Άλλοι σπόροι έπεσαν ανάμεσα σε αγκάθια και, όταν αυτά φύτρωσαν μαζί τους, τους έπνιξαν. Άλλοι όμως έπεσαν στο γόνιμο έδαφος, φύτρωσαν κι έδωσαν καρπό εκατό φορές περισσότερο». Οι μαθητές του τότε τον ρώτησαν: «Τι σημαίνει η παραβολή αυτή;» Εκείνος τους απάντησε: «Σ΄ εσάς έδωσε ο Θεός να γνωρίζεται τα μυστήρια της βασιλείας του Θεού, ενώ στους υπολοίπους αυτά δίνονται με παραβολές, ώστε να κοιτάζουν και να μη βλέπουν και ν΄ ακούνε αλλά να μην καταλαβαίνουν». «Η παραβολή αυτή σημαίνει το εξής: Ο σπόρος είναι ο λόγος του Θεού. Οι σπόροι που έπεσαν στο δρόμο είναι εκείνοι που άκουσαν το λόγο του Θεού, έρχεται όμως ύστερα ο διάβολος και τον παίρνει απ΄ τις καρδιές τους, για να μην πιστέψουν και σωθούν. Οι σπόροι που έπεσαν στο πετρώδες έδαφος είναι εκείνοι που, όταν ακούσουν το λόγο, τον δέχονται με χαρά, δεν έχουν όμως ρίζα· γι΄ αυτό πιστεύουν για λίγο διάστημα και, όταν έρθει ο καιρός της δοκιμασίας, απομακρύνονται. Αυτοί που έπεσαν στ΄ αγκάθια είναι εκείνοι που άκουσαν το λόγο, συμπορεύονται όμως με τις φροντίδες, με τον πλούτο και τις απολαύσεις της ζωής, πνίγονται απ΄ αυτά και δεν καρποφορούν. Με το σπόρο που έπεσε στο γόνιμο έδαφος εννοούνται όσοι άκουσαν το λόγο με καλή και αγαθή καρδιά, τον φυλάνε μέσα τους και καρποφορούν με υπομονή». Αφού τα είπε όλα αυτά, πρόσθεσε με έμφαση: «Όποιος έχει αυτιά για ν΄ ακούει ας τα ακούει».

Αγιασμένη καρποφορία

«Εξήλθεν ο σπείρων του σπείραι τον σπόρον αυτού»

Η διήγηση της παραβολής του Καλού Σπορέως ξεδιπλώνει μπροστά μας πολύ ζωντανές εικόνες από την αγροτική ζωή με βαθύτερα μηνύματα και νοήματα. Αποκαλύπτονται από το περιεχόμενό της σπουδαίες πνευματικές αλήθειες, απόλυτα συμβατές με τις υπαρξιακές αναζητήσεις του ανθρώπου, με πυξίδα πάντοτε την αλήθεια που οδηγεί στην αγάπη του Χριστού.

Κέντρο και καρδιά της παραβολής είναι το Πρόσωπο του Χριστού, με τους εξής άξονες:

α. Ο Θεός είναι ο γεωργός και εμείς το χωράφι του.

β. Ο Χριστός είναι ο καλός Σπορέας.

γ. Ο σπόρος είναι ο Λόγος του Θεού.

δ. Η γη, το χωράφι, το χώμα που πέφτει ο σπόρος, είναι η καρδιά μας.

ε. Η ανάπτυξη και η καρποφορία του λόγου, εξαρτώνται από το κατά πόσο η καρδιά μας είναι ανοικτή στην κοινωνία αγάπης του Θεού. Διάφορα ζιζάνια όμως που ξεφυτρώνουν στη ζωή δεν αφήνουν την καρδιά να είναι μαλακή και ν’ αποτελεί γόνιμο έδαφος στα ζωηφόρα μηνύματα της Εκκλησίας. Η αμαρτία την αφήνει να είναι ακατάστατη και να προκαλείται έτσι ένα πνευματικό «έμφραγμα» στην ύπαρξη του ανθρώπου.

Το έμφραγμα

Το πατημένο σκληρό χώμα που δέχθηκε το λόγο του Θεού, είναι οι σκληρές και ανάλγητες καρδιές. Ο εγωισμός εισχωρεί στα βάθη της καρδιάς του ανθρώπου και τον εγκαταλείπει σε φάσεις απανθρωπιάς στο ήθος και το ύφος του. Τον σκληρόκαρδο άνθρωπο τον αφήνει αδιάφορο η αλήθεια της Εκκλησίας. Τελικά, ο λόγος του Θεού αδυνατεί να ριζοβολήσει στην καρδιά του γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος την αφήνει να γίνεται σκληρή και ανάλγητη.
Υπάρχουν όμως και οι πέτρινες καρδιές. Οι πέτρες που βρίσκονται κάτω από το χώμα, την καρδιά, είναι ουσιαστικά τα διάφορα πάθη που ριζοβολούν σ’ αυτή, όπως είναι ο εγωισμός. Ο εγωισμός είναι ό,τι πιο φοβερό γιατί είναι πηγή κάθε κακίας που δεν επιτρέπει στο λόγο του Θεού να έχει καλή υποδοχή στην καρδιά του ανθρώπου. Σ’ αυτή την κατάντια η αποκοπή από τη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας είναι το άμεσο
συνεπακόλουθο. Ο λόγος του Θεού γνωρίζει ξηρασία και μαρασμό γιατί η καρδιά έχει γεμίσει όλο πέτρες. Εμφωλεύουν σ’ αυτή οι λογής κακίες που την καταπνίγουν και την στραγγαλίζουν.
Υπάρχουν, βέβαια, και οι ακανθωτές καρδιές. Ο εγωισμός εξωθεί τον άνθρωπο να βάζει στο κέντρο όλου του κόσμου τον εαυτό του και να επιδίδεται σ’ ένα ανελέητο κυνήγι εξασφάλισης υλικών αγαθών. Η ανασφάλεια του τον αφήνει να περιχαρακώνεται πίσω από αυτά. Αστοχεί και αποτυγχάνει παταγωδώς γιατί στηρίζεται πλέον μόνο στα υλικά αγαθά αντί στη δύναμη του Θεού. Η σημερινή οικονομική κρίση που έχει αναποδογυρίσει τα πάντα στη ζωή δεν είναι τίποτε άλλο παρά ισχυρή απόδειξη της αστοχίας του ανθρώπου να φθάσει στον αληθινό προορισμό του. Είναι δείγμα της αλαζονείας και του εγωισμού που αναπτύσσει και της αδυναμίας του να ταπεινωθεί και ν’ αγαπήσει πραγματικά.

Το εύφορο έδαφος

Ωστόσο, δεν λείπει το καλό χώμα που συμβολίζει την καρδιά που είναι δεκτική στην αγάπη του Θεού, αντιπροσφέροντάς την μάλιστα και στον συνάνθρωπο. Εδώ έχουμε τον άνθρωπο που αγωνίζεται στη ζωή του για να υποτάξει το θέλημά του στο θέλημα του Θεού. Όταν ο Χριστός βρει γόνιμο έδαφος στην καρδιά μας, τότε αυτή γνωρίζει πλούσια πνευματική καρποφορία που συνίσταται στην πραότητα, την καλοσύνη, την ταπεινοφροσύνη, την ειρήνη και κυρίως την αγάπη. Αυτό το δρόμο έδειξαν άλλωστε με τη ζωή, το παράδειγμα και τη διδασκαλία τους οι άγιοι πατέρες της εν Νικαία Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, αλλά και ο Λογγίνος ο εκατόνταρχος, ο Λεόντιος και οι συν αυτώ και ο Σαβίνος ο μάρτυρας. Τη μνήμη τους τιμά σήμερα η Εκκλησία αναγνωρίζοντας το μεγάλο πνευματικό τους ανάστημά.

Αγαπητοί αδελφοί, προκειμένου να καταστήσουμε την καρδιά μας γόνιμο έδαφος και δεκτικό στη θεϊκή ευλογία δεν έχουμε τίποτε άλλο παρά ν’ αγωνιζόμαστε στη ζωή μας. Να φροντίζουμε επιμελώς και να καλλιεργούμε το έδαφος αυτό ώστε ο σπόρος του θείου λόγου να πέφτει σε «γήν αγαθήν» και να «ποιεί καρπόν εκατονταπλασίονα».